ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΕΡΕΩΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΠΟΛΗ ΧΑΝΙΩΝ & ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΚΑΤΑΛΥΜΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ

Α.1. ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ

Πρόκειται για τριώροφο κτίριο, (ισόγειο, Α΄ & Β΄ όροφοι), επί μεσαίου οικοπέδου, στο πίσω μέρος του οποίου, όπως προκύπτει από τα υπάρχοντα ίχνη, υπήρχαν και άλλα κτίσματα, τόσο σε συνέχεια με το υπάρχον σήμερα τριώροφο, όσο και μεμονωμένα, στον αύλειο χώρο του, όπου διασώζονται ακόμη λουτρά – χαμάμ.  Το μνημείο, στη διάρκεια της ζωής του, έχει υποστεί τους σεισμούς της περιοχής, χωρίς να έχει παρουσιάσει σοβαρές βλάβες. Η φιλοσοφία της μελέτης είναι, το κτίριο να μπορέσει, μέσω κατάλληλων ήπιων επεμβάσεων, να αντεπεξέλθει και σε μελλοντικούς ισοδύναμους ή και μεγαλύτερους σεισμούς και να προστατευθεί από μελλοντικές βλάβες, πλην εκείνων που μπορεί να προκύψουν από μη στατιστικώς αναμενόμενα μεγέθη σεισμών.

Α.2. ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Α.2.1. ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ – ΦΑΣΕΙΣ

Το κτίριο έχει ανεγερθεί κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Κατά τη διάρκεια ζωής του, έγιναν διάφορες επεμβάσεις, μετατροπές, επισκευές.

Από την επιτόπια έρευνα και τις διερευνητικές τομές που πραγματοποιήθηκαν, προκύπτει ότι το σωζόμενο μέχρι σήμερα τριώροφο τμήμα έχει κατασκευαστεί σε μία μόνο φάση.  

Α.2.2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΕΙΣΜΩΝ

Το κτίριο, όπως προκύπτει από τον Πίνακα Σεισμών Περιοχής Χανίων ^{(Εικ. 4)} & τους αντίστοιχους Χάρτες ^{(Εικ.4α,4α΄)}, βρίσκεται σε περιοχή με έντονη σεισμική δραστηριότητα. Οι σεισμοί που το έπληξαν στη διάρκεια ζωής του εμφανίζονται στους Ισοσεισμικούς Χάρτες ^{(Εικ. 5,6,7) [1]} και τον αντίστοιχο Πίνακα Σεισμών ευρύτερης περιοχής ^{(Εικ. 4β)}, που συντάχθηκε με βάση τη βιβλιογραφία.

Α.2.3. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΑΛΙΟΤΕΡΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που μας διέθεσε η ιδιοκτήτρια, στο τριώροφο τμήμα του μνημείου έχουν γίνει κατά την τελευταία 50ετία οι ακόλουθες επεμβάσεις:

-Αντικατάσταση ξύλινων πατωμάτων με πλάκες από Οπλισμένο Σκυρόδεμα.

-Αντικατάσταση ξύλινων πατοδοκών με νέες.

-Κατασκευή πλακών Ο.Σ. πάνω από υπάρχοντα ξύλινα πατώματα.

-Κατασκευή στεγών.

-Αρμολόγηση και/ ή επίχριση τοιχοποιιών.

-Κατασκευή τουαλετών.

-Κατασκευή σκάλας από Ο.Σ., η οποία μεταγενέστερα καθαιρέθηκε.

-Κατασκευή σενάζ Ο.Σ. στη στέψη των τοίχων.

-Δόμηση εσωτερικών δευτερευόντων τοίχων.

-Διάνοιξη νέων ανοιγμάτων/ φράξιμο παλαιών.

-Υδραυλικές & ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, κλπ. 

Όλες οι επεμβάσεις έγιναν στο πλαίσιο των απαιτήσεων χρήσεως, αλλά, όπως εύκολα διαπιστώνεται, χωρίς κεντρικό και συνολικό σχεδιασμό. 

 

Α.3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Φ. Ο. – ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Όπως και άλλα κτίρια της εποχής, ο φορέας του κτιρίου αποτελείτο αρχικά από φέρουσα τοιχοποιία από αργούς λίθους, (κατακόρυφα φέροντα στοιχεία), και ξύλινα πατώματα από ξύλινες πατοδοκούς και σανίδωμα, (οριζόντια φέροντα στοιχεία). Σήμερα, τα οριζόντια φέροντα στοιχεία αποτελούνται τόσο από ξύλινα πατώματα, όσο και από πλάκες Ο.Σ. Πιο κάτω, γίνεται αναλυτική περιγραφή του Φέροντα Οργανισμού του μνημείου και της υπάρχουσας κατάστασης, ανά δομικό μέλος.

Α.3.1.  ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ

Όπως προκύπτει από τη μελέτη των Γεωλογικών Χαρτών του ΙΓΜΕ, φύλλο Χανιά, κλίμακα 1: 50.000, το έδαφος αποτελείται από βραχώδεις σχηματισμούς μεγάλου πάχους με ικανοποιητικά γεωμηχανικά χαρακτηριστικά[2].

Από τη μακροσκοπική εξέταση των εδαφικών υλικών των δύο διερευνητικών τομών που πραγματοποιήθηκαν για τις ανάγκες της μελέτης στην περιοχή της θεμελίωσης στις θέσεις τις υποδεικνυόμενες στα σχέδια[3] και την αντίστοιχη εργαστηριακή διερεύνηση των δειγμάτων που ελήφθησαν, το έδαφος επιφανειακά  αποτελείται από πρόσφατες χαλαρές αποθέσεις καστανού χρώματος τύπου CL με φυσική υγρασία κάτω από το όριο πλαστικότητας.[4]

Τα εδαφικά δείγματα δεν είναι απολύτως αντιπροσωπευτικά, καθώς ελήφθησαν από σχετικά επιφανειακή στρώση, λόγω αδυναμίας λήψεως δειγμάτων σε μεγαλύτερο βάθος, εξαιτίας λιθόστρωσης που ανιχνεύτηκε κατά τη διάνοιξη του ορύγματος σε βάθος 1.00μ. περίπου από το δάπεδο της αυλής. Ως εκ τούτου, τα ερευνητικά ορύγματα περιορίστηκαν σε αυτό το βάθος, προκειμένου να μην προκληθεί διατάραξη των θεμελίων του κτιρίου, λόγω και της όχι τόσο καλής κατάστασης της τοιχοποιίας του. Περαιτέρω διερεύνηση προτείνεται να γίνει στη φάση αποκατάστασης του κτιρίου, αφού στερεωθεί η ανωδομή. 

Α.3.2.  ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ

Από τη μακροσκοπική παρατήρηση των τοιχοποιιών και τις διερευνητικές τομές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν με απόλυτο σεβασμό και χωρίς να προκληθεί ζημιά στο μνημείο, και μετά από συνεννόηση με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ., προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Το κτίριο έχει δομηθεί με αργολιθοδομή από επιτόπια υλικά, κυρίως από ψαμμίτη (αμμουδάρα κατά τους ντόπιους) και μαργαϊκό ασβεστόλιθο. Η οικοδόμηση έγινε χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια και με μικρούς κατά κανόνα λίθους, με το σκεπτικό, όπως υποθέτουμε, να επιχρισθούν οι τοίχοι εν συνεχεία.

Οι γωνιακές συνδέσεις των τοίχων, η περίμετρος των ανοιγμάτων και τα τόξα  έχουν δομηθεί με λαξευτό πωρόλιθο, ενώ από πωρόλιθο είναι και τα γείσα. Επίσης, διάσπαρτους λίθους από πωρόλιθο βρίσκουμε ανεπίχριστους στην όψη του κτιρίου στο ισόγειο.

Το κονίαμα δόμησης, όπως προκύπτει από πρόχειρη εργαστηριακή διερεύνηση, αποτελείται από ιλύτη, ασβεστίτη, αλλά κυρίως από χαλαζία, καθώς και λίγους άστριους.

Α.3.3.  ΣΤΕΓΕΣ

Τμήμα του κτιρίου καλύπτεται σήμερα με στέγες από γαλλικά κεραμίδια από μεταγενέστερη επέμβαση.

Α.3.4. ΠΑΤΩΜΑΤΑ

Τα πατώματα αποτελούνται σήμερα από ξύλινες πατοδοκούς και τάβλες, εκτός από το πάτωμα του Α΄ ορόφου, (οροφή ισογείου), που είναι από Ο.Σ. Πάνω στα  ξύλινα δάπεδα των ορόφων έχουν κατασκευασθεί πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα πάχους 10εκατ. περίπου, ενώ υπάρχει και ξύλινο πατάρι στο Β΄ όροφο από μεταγενέστερη επέμβαση.

Α.3.5. ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Οι κλίμακες των ορόφων είναι ξύλινες κατασκευασμένες πρόσφατα, εκτός από αυτήν που οδηγεί από το ισόγειο στον Α΄ όροφο που είναι από Ο.Σ. και την εξωτερική σκάλα που οδηγεί από την αυλή στον Α΄ όροφο, που είναι κατά το κατώτερο τμήμα της πέτρινη.

Α.4. ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ  (βλάβες/ φθορές, αιτιολόγηση)

v      ΓΕΝΙΚΑ

Με τη λεπτομερή αρχιτεκτονική και στατική αποτύπωση, (σχέδια ΠΑΘ-01 έως ΠΑΘ-12), τεκμηριώθηκε η παθολογία του κτιρίου. Η αποτύπωση της παθολογίας βασίσθηκε στη μακροσκοπική μελέτη των ερευνητικών τομών που διενεργήθηκαν όπου ήταν εφικτό [5] και στη στατική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση και μελέτη των δομικών μελών και συστημάτων του μνημείου, καθώς και των προσθηκών ή τροποποιήσεων.

Όπως προέκυψε από την αποτύπωση της παθολογίας αλλά και επιβεβαιώθηκε από τις ερευνητικές τομές, το κτίριο δεν παρουσιάζει σοβαρές βλάβες, όπως υποχώρηση, ολίσθηση, απώλεια μάζας, σύνθλιψη, διόγκωση, απόκλιση από την κατακόρυφο, βαθιές βαριές ρηγματώσεις, κατάρρευση γωνιών, ή άλλες εκτός επιπέδου πολύ σοβαρές βλάβες, πλην κάποιου τοίχου στο πίσω μέρος του συγκροτήματος που έχει καταρρεύσει κατά ένα τμήμα του. Λόγω των  σεισμών που το έχουν πλήξει στη διάρκεια της ζωής του, των κατασκευαστικών παραλείψεων και ατελειών, (έλλειψη κυρίως ισχυρών οριζόντιων διαζωμάτων), των κατερχομένων υδάτων, της παλαιότητας, αλλά και της χωρίς κεντρικό και συνολικό σχεδιασμό επισκευής και συντήρησης, αυτά που σήμερα σε αδρές γραμμές παρατηρούνται, είναι:

• ρηγματώσεις μικρού ως και μεγάλου εύρους, εξωτερικά και εσωτερικά, λοξές, κατακόρυφες και οριζόντιες
• πτώση και φθορές επιχρισμάτων – κονιαμάτων κυρίως στο χαμάμ και τους τοίχους της αυλής, αλλά και στις υπόλοιπες όψεις
• προβλήματα στις στέγες
• σήψη – κοίλιασμα του μεγαλύτερου μέρους των ξύλινων πατοδοκών, που δεν πληρούν από πλευράς διατομών τις απαιτήσεις του ισχύοντος  Κανονισμού, κλπ. 

Τα προβλήματα κατατάσσονται σε 3 Κατηγορίες: δομικά, (προερχόμενα από δυναμικές φορτίσεις, ή λάθος επισκευές, οικοδομικά (από παλαιότητα ή εξωγενείς παράγοντες όπως καιρικές συνθήκες, κλπ.) και αισθητικά.

Τα αίτια στα οποία οφείλονται τα προβλήματα του κτιρίου, κατατάσσονται στις παρακάτω 5 κατηγορίες:

1)         Ελλείψεις – παραλείψεις αρχικής δόμησης, όπως χρήση μικρών λίθων & έλλειψη ισχυρών οριζόντιων διαζωμάτων.

2)         Εσφαλμένη επιλογή δομικών υλικών και τεχνικών επισκευής.

3)         Γήρανση μεμονωμένων στοιχείων λόγω παλαιότητας, ελλιπή συντήρηση.

4)         Δυναμικές φορτίσεις προερχόμενες από Σεισμό.

5)         Κατερχόμενα ύδατα.

Στην παρούσα μελέτη θα εξετασθεί κυρίως η 4^η Κατηγορία, ήτοι οι καταπονήσεις του κτιρίου από τις Δυναμικές φορτίσεις, μέσω της Στατικής & Αντισεισμικής Ανάλυσης (Έλεγχος Υπάρχοντος), ενώ θα εκτιμηθούν παράλληλα και οι λοιποί βλαπτικοί παράγοντες.

v     ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ  

Κατά κατηγορία, τα προβλήματα που εντοπίσθηκαν στο μνημείο και τα αίτια στα οποία οφείλονται έχουν ως ακολούθως: 

Α.4.1.  ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ

Εκτιμούμε ότι δεν παρουσιάζονται προβλήματα στη θεμελίωση του κτιρίου, καθώς η τοιχοποιία του δεν εμφανίζει προβλήματα χαρακτηριστικά καθιζήσεων από ανεπάρκεια θεμελίωσης ή  υπεδάφους, όπως ρωγμές, κ.ο.κ.

Εάν λάβουμε υπόψη το χρόνο κατασκευής του, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι διαφορικές καθιζήσεις έχουν σήμερα ολοκληρωθεί.

Α.4.2.  ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ

Οι τοιχοποιίες δεν παρουσιάζουν εν γένει ετοιμορροπία, ενδείξεις διαρροής της μάζας, εκτός επιπέδου εκτεταμένες μετακινήσεις, κλπ., ή άλλες σοβαρές βλάβες, αλλά μόνο ρηγματώσεις, αποκολλήσεις, διάκενα, ενώ εμφανίζονται πολλές φθορές στα κονιάματα και επιχρίσματα.

Οι χαρακτηριστικότερες και καθοριστικές για τη στατική επάρκεια ζημιές στην τοιχοποιία, είναι οι ρωγμές που παρουσιάζονται στα σχέδια παθολογίας.

Α.4.3. ΣΤΕΓΕΣ

Οι Στέγες δεν παρουσιάζουν γενικά προβλήματα ετοιμορροπίας, υποχωρήσεων, κοιλιάσματος, καταπτώσεων, ή άλλων σοβαρών βλαβών.

Α.4.4.  ΠΑΤΩΜΑΤΑ

Τα πατώματα δεν εμφανίζουν εν γένει σοβαρά προβλήματα όπως πτώση, καθολικό κοίλιασμα ή ετοιμορροπία, οπωσδήποτε όμως παρουσιάζουν βέλη κάμψεως στο μέσον τους, όπου εμφανίζονται οι μεγαλύτερες ροπές.

Από τη μακροσκοπική έρευνα, διαπιστώνεται ότι τόσο οι παλαιές, όσο και οι από νεώτερη επέμβαση ξύλινες πατοδοκοί, σε μεγάλο μέρος τους παρουσιάζουν τοπικές αποσαθρώσεις, αποφλοιώσεις, απώλεια των ζωτικών χυμών & ελαίων, ρηγματώσεις, κ.ά., ενώ από τον έλεγχο στατικής επάρκειας προκύπτει ανεπάρκεια των υπαρχουσών διατομών των πατοδοκών λόγω και των μεγάλων μεταξύ τους αποστάσεων.[6]

---

[1] Παπαζάχος Β., Παπαϊωάννου Χ., Παπαζάχου Κ., Σαββαΐδης Α., Άτλας Ισοσεισμικών Χαρτών

[2] Κατηγορία εδάφους Α σύμφωνα με τον Ε.Α.Κ. έδαφος ιδιαίτερα ευμενές από άποψη σεισμικής απόκρισης του φορέα.

[3] και οι δύο τομές έγιναν στον αύλειο χώρο, η μεν ΔΤ01 βόρια και σε επαφή με το τριώροφο, η δε ΔΤ02 νότια σε επαφή με το μεσότοιχο

[4] βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ, ΕΔΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

[5] Σημειωτέον ότι, επειδή οι όψεις του κτιρίου είναι σε μεγάλο μέρος του επιχρισμένες ή πρόχειρα επισκευασμένες, η Μελέτη έχει αποτυπώσει και λάβει υπόψη μόνο τις ορατές ρωγμές και όχι αυτές που ενδεχομένως υπάρχουν αλλά δεν εμφανίζονται πάνω στο επίχρισμα ή στις εξωτερικές επιφάνειες του κτιρίου. Επιπλέον, ας σημειωθεί ότι δεν μας είναι γνωστά οι ρωγμές και τα διάκενα στο εσωτερικό της τοιχοποιίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Χάρτης της Βενετίας, 1964
• Διακήρυξη του Άμστερνταμ, 1975
• Σύμβαση της Γρανάδας, 1985
• ICCROM-IZIIS, Συστάσεις Διεθνούς Συνεδρίου, Γιουγκοσλαβία 1985
• Ashurst, Practical Building Conservation, English Heritage Technical Handbook, The Architectural Press Ltd, London
• Βαρουτά – Φλώρου Ε., Αποκατάσταση τριών διατηρητέων μνημείων ιδιοκτησίας ΥΠ.ΠΟ. , στο Τεχνική Περιοδική Έκθεση ΥΠ.ΠΟ., Αθήνα 1984
• Βαρουτά – Φλώρου Ε. Περί των Μνημείων της Νεώτερης Ελλάδος, στο Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Ο Όλυμπος στους Αιώνες», Ελασσόνα 1994
• Βιντζηλαίου Ε., Ανασχεδιασμός μετά από τις επεμβάσεις, στο Διημερίδα για επεμβάσεις σε παλαιά κτίρια από Τοιχοποιία, εκδ. Σ.Π.Μ.Ε., Αθήνα 2000
• Duval G., Restauration et Reutilisation des Monuments Anciens, Techniques Contemporaines, Mardaga 
• Εκδοτική Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
• Ε.Μ.Π., Συστάσεις για επισκευές κτιρίων βλαμμένων από σεισμό, Αθήνα, 1978
• Ε.Μ.Π., Ε.Ω.Σ., Η Μηχανική της Τοιχοποιίας, Αθήνα 1986
• Ε.Μ.Π., Ε.Ω.Σ., Προσθήκες σε μονώροφα από Τοιχοποιία, 1986
• Ε.Μ.Π./ Γ8-ΥΠΕΧΩΔΕ, Επεμβάσεις σε κτίρια από Τοιχοποιία, Αθήνα 1986
• Ε.Μ.Π./ Υ.Δ.Ε., Σχέδιο Kανονισμού για τον Yπολογισμό κτιρίων από Τοιχοποιία
• Ε.Μ.Π./ Ε.Ω.Σ./ ΥΠ.ΠΟ., (Δ/νση Αναστήλωσης Βυζαντινών-Μεταβυζαντινών Μνημείων, Δ/νση Πολιτιστικών Κτιρίων & Αναστηλώσεως Νεώτερων Μνημείων), Ερευνητικό πρόγραμμα Εφαρμοσμένη Έρευνα στις Ενισχύσεις Τοιχοποιίας, 1989
• Fielden Β., Conservation of Historic Buildings
• Ιωαννίδης Π., Οι στέγες στην Οικοδομή, Αθήνα 1984
• Κωστέας Α., Σιδηρά Δομικά Έργα, Τ.Ε.Ε.
• Κοσμόπουλος H., Η Στατική και Δυναμική Αντισεισμική Θεωρία και η Εφαρμογή της στην Πράξη, Αθήνα 1969
• Κούκης Γ., Σαμπατακάκης Ν., Τεχνική Γεωλογία, εκδ. Παπασωτηρίου, 2002
• Lizzi F., The Static Restoration of Monuments, Safep Publisher
• Μαστρογιάννης Ε.,            Μηχανική των Υλικών, Αθήνα 1999
• Mottram J.T., Shaw C.T., Using Finite Elements in Mechanical Design, εκδ. McGraw-Hill, London 1996
• Μιλτιάδου-Fezans Ν., Etudes des coulis hydrauliques pour la reparation et le renforcement des structures et des monuments historiques en maconnerie στο «Etudes et recherches des Laboratoires des Ponts et Chaussees», 1991
• Μπίρης Κυπρ., Οικοδομική : Τοιχοποιίαι & Συναφείς Κατασκευαί, Πατώματα, Ξύλιναι Χονδροκατασκευαί, Αθήνα 1961
• Marconi Ρ., Il Restauro Delle Construzioni in Muratura / Problemi Metodologici e Tecniche di Consolidamento , 3 Corso ASSIRCCO, 1980
• Παπαδρακάκης Μ., Ανάλυση φορέων με τη μέθοδο των Πεπερασμένων Στοιχείων, Αθήνα 1996 
• Παπαζάχος Β., Παπαϊωάννου Χ., Παπαζάχου Κ., Σαββαΐδης Α., Άτλας Ισοσεισμικών Χαρτών, 1997 
• Παπαζάχος Β., Παπαϊωάννου Χ., Παπαζάχου Κ., Οι Σεισμοί της Ελλάδας, εκδ. Ζήτη, 1989 
• Penelis G., Papayianni J., Karaveziroglou M., Pozzolanic Mortars for repair of Masonry Structures, στο Structural Repair and Maintenance of Historical Buildings, εκδ. Computational Mechanics Publications, 1989, σ. 161-169 
• Penelis G., Papayianni J., Karaveziroglou M., Grouts for repairing and strengthening old masonry structures, στο Structural Repair and Maintenance of Historical Buildings, εκδ. Computational Mechanics Publications, 1989
• Ραπτάκη Ι., Μαθήματα Οικοδομικής, Αθήναι, 1892
• Rybicki R., Βλάβες Δομικών Έργων, τ. Ι, ΙΙ
• Σταθάκης Ε., Λαγγιώτης Χ., Τα Δομικά Υλικά & οι Εφαρμογές τους, τ. Ι., Αθήνα, 1967
• Σπανός Χρ., Η Μηχανική της Άοπλης & Ωπλισμένης Τοιχοποιίας, διπλωματική Εργασία Ε.Μ.Π., 1986 
• Σπυρόπουλος Π., Το Χρονικό των Σεισμών της Ελλάδος, εκδ. Δωδώνη 1998
• Σωτηριάδης Μ., Η εφαρμογή της Αντισεισμικής Θεωρίας εις τον Υπολογισμόν και την Κατασκευήν, 1956
• Τάσιος Θ., Ε.Ω.Σ., Ε.Μ.Π., Η Μηχανική της Τοιχοποιίας, 1986
• Tassios T.P., Vachliotis C., Spanos C., , In Situ Strength Measurements of Masonry Mortars, N.T.U.A., 1989
• Τάσιος Θ., Επιτόπου Αποτίμηση της Αντοχής των Υλικών της Τοιχοποιίας Σεμινάριο Ε.Ο.Κ. / COMETΤ/ Ε.Μ.Π., 1991
• ΤΕΕ, Σπανός Χρ., Σπιθάκης Μ., Τρέζος Κ., Μέθοδοι για την επιτόπου αποτίμηση των χαρακτηριστικών των υλικών στο «Πρακτικά διδακτικά Εγχειρίδια», Αθήνα 2002
• TEE, Θηραϊκή γη & σιμέντα, ΔΟΚΙΜΑΙ των Ελληνικών Δομήσιμων υλών
• ΥΠΕΧΩΔΕ/ Ο.Α.Σ.Π., Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός Ε.Α.Κ., 2000
• ΥΠ.ΠΟ., Αναστήλωση Βυζαντινών Μεταβυζαντινών Μνημείων, Θεσσ. 1985
• ΥΠ.ΠΟ./ Ε.Μ.Π.-Ε.Ω.Σ., Διεθνές Συνέδριο, Επισκευή και Ενίσχυση Λιθοδομών, Αθήνα, 1988
• International Assοssiation of Eng΄g Geology, Τεχνική Γεωλογία & Αρχαία Μνημεία, 1988)
• ICCROM/ ΥΠ.ΠΟ./ Ε.Μ.Π., Επισκευή και Ενίσχυση Λιθοδομών, 1989
• ITECOM-COMETT II/ Ε.Μ.Π., Τεχνικές καινοτομίες στη συντήρηση των δομικών υλικών των μνημείων, Νοεμ.1991
• ITECOM-COMETT II/ Ε.Μ.Π., Υλικά και τεχνικές σταθεροποίησης, στερέωσης, προστασίας και συντήρησης της  Πέτρας,  Μάρτ. 1992
• ITECOM-COMETT II/ E.M.Π., Η Συντήρηση των Δομικών Υλικών των Μνημείων από Ιστορική, Αρχιτεκτονική, Δομοστατική, Τεχνολογική, Περιβαλλοντική άποψη, 1992
• ITECOM-COMETT II/ Ε.Μ.Π., Τεχνικές καινοτομίες στη συντήρηση των δομικών υλικών των μνημείων, Μάης 1993
• Σ.Π.Μ.Ε., ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ για Επεμβάσεις σε Παλαιά Κτίρια από τοιχοποιία, Ιανουάριος 2000
• ICOMOS/ ΙΓΜΕ/ ΥΠ.ΠΟ., Ο Δομικός Λίθος στα Μνημεία, 9/11/2001
• ΥΠ.ΠΟ. Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανικών, Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Αναστηλώσεις των Αρχαίων – Βυζαντινών – Μεταβυζαντινών & Νεώτερων Μνημείων, Αθήνα, 21-22 Νοεμβ. 2002)
• Φλώρος Κ., Σεισμός και Μνημεία Βλαπτικές επεμβάσεις στα πλαίσια των έργων Αποκατάστασης Μνημείων, Πρακτικά Συνεδρίου «Ιστορία και Προβλήματα Συντήρησης της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου», Αθήνα 1992

Read Full Post »

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟ ΛΑΓΚΑΔΑ (ΚΑΤΑΣΤΑΡΙ) ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Η Μονή βρίσκεται στην Βόρεια πλαγιά του βουνού Μέλισσα στα Χαρτάτα της Κοινότητας Κατασταρίου, τοποθεσία Λαγκαδά, θέση «Πόρος». Η κτιριακή διάταξη κλειστού ορθογωνίου σχήματος με καλντεριμωτή αυλή στο κέντρο, χαρακτηριστική των Βυζαντινών-Μεταβυζαντινών Μονών, περιλαμβάνει, εκτός από το ΚΑΘΟΛΙΚΟ που βρίσκεται στο μέσον της αυλής, συγκρότημα 5 ακόμη κτιρίων

ΚΑΘΟΛΙΚΟ

Πρόκειται για μονόκλιτη ξυλόστεγη Βασιλική. Οι τοιχοποιίες είναι από επιχρισμένη λιθοδομή, που έχει λαξευτούς λίθους στις εξωτερικές γωνίες και στην κόγχη του Ιερού. Στη Βόρεια όψη τα ανοίγματα περιβάλλονται από μαρμάρινες παραστάδες (ημικιονίσκους) με μαρμάρινο επίθημα και τόξα από μαρμάρινους θολίτες.

ΛΟΙΠΑ ΚΤΙΡΙΑ

Πρόκειται για λιθόκτιστα κεραμοσκεπή κτίσματα δύο επιπέδων, εδρασμένα μερικώς κατά την πίσω επιφάνειά τους στον βράχο.

Η περιοχή έδρασης γεωλογικά δομείται από ιζήματα της γεωτεκτονικής ζώνης των Παξών. Συγκεκριμένα συναντώνται ασβεστόλιθοι Άνω Κρητιδικής ηλικίας.

H Στερεωτική Αποκατάσταση έγινε με γνώμονα :

-την ιστορικότητα του Μνημείου

-το αρχικό δομικό σύστημα

-τα αρχικά υλικά δόμησης  

Read Full Post »

ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΙΕΡΑΣ MΟΝΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ

Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως Σωτήρος Γαλαξιδίου βρίσκεται λίγο πιο  κάτω από την κορυφή του λόφου του Αγίου Βλάσιου στα Ν.Δ. του Οικοδομικού χώρου του Γαλαξιδίου Φωκίδος και σε απόσταση 2,0km περίπου από αυτό. Έχει κατασκευασθεί σε υψόμετρο 320μ. και στα Ανατολικά πρανή της λοφοειδούς έξαρσης «Κουτσούρι», τα οποία χαρακτηρίζονται από μέτριες κλίσεις προς τα Ανατολικά και διελαύνονται από εποχιακής ροής ρέματα γενικής διεύθυνσης ΝΔ-ΒΑ, που καταλήγουν στον Όρμο του Γαλαξιδίου.

Είναι από τα μνημεία  εκείνα που αναφέρονται αρκετά συχνά  στην βιβλιογραφία, χωρίς να έχουν μελετηθεί συστηματικά. Από τις αρχαιότητες που βρέθηκαν στο Ναό και στον περίβολό του, οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι υπήρχε εδώ Αρχαίο Ιερό. 

Το μοναστήρι κτίστηκε από το Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ το Β΄, (1210-1270), τον καιρό που οι Γαλαξιδιώτες είχαν καταφύγει γύρω από το εκκλησάκι για να γλιτώσουν από τους θαλασσινούς πειρατές. Κτητορική Επιγραφή δε σώζεται και το Μνημείο δεν αναφέρεται σε σύγχρονές του πηγές. Για την χρονολόγησή του, παρέχονται μόνον ενδείξεις  από τον τύπο, την οικοδομική Tεχνική, τα μορφολογικά στοιχεία και το γλυπτό διάκοσμο. Το Mοναστήρι κατείχε βασιλικά γράμματα και χρυσόβουλα. Με το σεισμό του 1580 καταρρέουν τα κελιά, ενώ με τον σεισμό του 1660, που γίνεται με επίκεντρο το Γαλαξίδι, γκρεμίζεται το Καθολικό της Μονής. Στα ερείπιά του, το 1864 ο ιστοριοδίφης Κων. Σάθας βρίσκει το χειρόγραφο του “Χρονικού” κρυμμένο σ’ έναν τοίχο.  Μέχρι το 1905  η Μονή ήταν τελείως εγκαταλελειμμένη και χωρίς στέγη. Ο Ναός, από τυπολογικής πλευράς, ανήκει στην κατηγορία των μονόχωρων σταυρεπίστεγων με πολλά αρχαία υπολείμματα. Ανατολικά προεξέχει μία ημικυκλική αψίδα, ενώ δυτικά προστέθηκε ένας ισόπλατος νάρθηκας με δίκλινη στέγη.

Η τοιχοδομία του και τα μορφολογικά του στοιχεία, όπως τα δίλοβα παράθυρα με ελεύθερους τους λοβούς, αρχαΐζουν και δεν προδίδουν καμία φράγκικη επίδραση, ενώ η  πλίνθινη τεθλασμένη γραμμή χωρίς τους σταυρούς συναντάται συχνά σε διάφορες περιφέρειες και χρονικές περιόδους.

Εξωτερικά, εντοπίζονται έντονες μεγάλου εύρους και βάθους ρηγματώσεις στα σημεία συναρμογής του Ανατολικού και του Δυτικού τοίχου με τους εγκάρσιους και αποκόλλησή τους από αυτούς. Ρηγματώσεις λιγότερο έντονες απαντώνται και στη στέψη, στα Αετώματα και στα υπέρθυρα. Επίσης, αρκετά έντονη είναι σε ορισμένες θέσεις η αποσάθρωση των πωρόλιθων και των κεραμικών στοιχείων.

Η καθαίρεση του Δυτικού τοίχου του κυρίως Ναού για ενοποίησή του με το νεώτερο Νάρθηκα, χωρίς την πρόβλεψη κάποιων εγκάρσιων στοιχείων συνδέσεως, λόγω και της μεγάλης αποστάσεως Δυτικού και Ανατολικού τοίχου (περί τα 12 μ.) έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό συμβάλλει στην εμφάνιση των τόσο έντονων προβλημάτων στους εν λόγω τοίχους. Σημαντικό μερίδιο στις βλάβες έχει και η έλλειψη οριζόντιου περιμετρικού διαζώματος (chainage).     

Για τη στερέωση/ αποκατάσταση προτείνονται: καθαρισμός αρμών, βαθύ αρμολόγημα εσωτερικών και εξωτερικών όψεων τοιχοποιιών, τοποθέτηση λίθινων κλειδιών συρραφής των ρωγμών με επιλεγμένους σκληρούς τοπικούς ασβεστολιθικούς δόμους όμοιους με τους παλαιούς, πλήρωση των διάκενων των ρωγμών με ενέματα σταθερής σύνθεσης συμπλήρωση και αποκατάσταση των φθαρμένων πλίνθων του οδοντωτού γείσου της στέγης της υπερυψωμένης κεραίας, εξυγίανση της θολοδομίας κόγχης ιερού, διαφραγματοποίηση με τη χρήση συστήματος ξύλινων και μεταλλικών ελκυστήρων, κατασκευή οριζόντιου διαζώματος από οπλισμένο σκυρόδεμα, τοποθέτηση έξι ανοξείδωτων μεταλλικών ελκυστήρων Φ25, ανά 2.50μ (περίπου), στην επάνω παρειά των ξύλινων ελκυστήρων και αγκύρωσή τους σε ανοξείδωτες μεταλλικές πλάκες, κατασκευή αποστραγγιστικής τάφρου, αντικατάσταση νεωτερικών κουφωμάτων με νέα από ξυλεία καστανιάς, καθώς και τοποθέτηση φύλλων μολύβδου ή άλλου κατάλληλου υλικού για τη διάκριση από την αναστηλωτική φάση των αρχών του 20ου αιώνα.

Πριν από την έναρξη των εργασιών είναι απαραίτητη η προσωρινή υποστήλωση των ετοιμόρροπων τμημάτων της τοιχοποιίας με χρήση ξύλινων ή μεταλλικών ικριωμάτων, καθώς και περιμετρική περίδεση του κτιρίου σε δύο στάθμες με τη  χρήση συρματόσχοινων.

Read Full Post »

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 3 ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΑΤΤΙΚΗΣ: ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Περίληψη

Στην παρούσα εργασία γίνεται Συγκριτική μελέτη 4 διατηρητέων κτιρίων που βρίσκονται στην Καλλιθέα Αττικής, με σκοπό τη διερεύνηση της διαχρονικής εξέλιξης των δομικών συστημάτων της εποχής που ορίζεται από τα μέσα του τελευταίου τέταρτου του 19ου αιώνα μέχρι και τα μέσα του δεύτερου τέταρτου του 20ού. Πρόκειται για α) τη Νεοκλασική οικία της Οικογένειας Λάσκαρι Λασκαρίδη (Τσίλλερ, 1887) και μετέπειτα της κόρης του ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου, β) μια αστική κατοικία σταυροειδούς κατόψεως, (~1910), ιδιοκτησίας παλαιών Καλλιθεατών (οικογένεια Αρώνη-Τσίχλη), γ) το Κόκκινο Σπίτι ή Κόκκινο Σχολείο, (Αριστομένης Βάλβης, 1924), όπου στεγάστηκε το πρώτο Ίδρυμα Τυφλών εν Ελλάδι και δ) το μεσοπολεμικό Κτίριο Π.Ε.ΑΝ., όπου, στη διάρκεια της Κατοχής, στεγάστηκε η Αντιστασιακή Οργάνωση «Πανελλήνια Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων». Η διερεύνηση έγινε στο πλαίσιο της μελέτης Αποκατάστασης/ Ανάπλασης/ Επανάχρησης, που ανατέθηκε στη γράφουσα από τους ιδιοκτήτες, μέσω πλήρους Αποτύπωσης-Τεκμηρίωσης, διερευνητικών τομών, δειγματοληψιών, καταγραφής της Παθολογίας, μελέτης αρχειακών και άλλων πηγών, αντισεισμικών ελέγχων, κλπ. Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα δομικά συστήματα του τελευταίου τέταρτου του 19^ου αιώνα ακολουθούν την κατασκευαστική λογική προγενέστερων εποχών, ενώ, στα δομικά συστήματα του πρώτου περίπου ημίσεως του 20^ου, γίνεται παράλληλα η χρήση και «μοντέρνων» υλικών, όπως το σκυρόδεμα και οι σιδηροδοκοί, με εξίσου καλή συμπεριφορά στο χρόνο και τους σεισμούς.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Εξέλιξη Δομικών Συστημάτων, Κατασκευαστική-Στατική Μεθοδολογία, Αντοχή

 

1.Εισαγωγή

Στην παρούσα εργασία γίνεται Συγκριτική μελέτη 4 κτιρίων που βρίσκονται στην Καλλιθέα Αττικής και έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία, με σκοπό τη διερεύνηση της κατασκευαστικής και στατικής μεθοδολογίας τους και την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη διαχρονική εξέλιξη των δομικών συστημάτων κατά την πεντηκονταετία που ορίζεται από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα μέχρι και το δεύτερο τέταρτο του 20ού αιώνα, συγκεκριμένα, την πεντηκονταετία μεταξύ των ετών 1887-1937, αλλά και σχετικά με την ποιότητα και την αντοχή των κτηρίων και των υλικών της εποχής, καθώς και τη συμπεριφορά τους στο χρόνο και τις σεισμικές καταπονήσεις.

Η «Καλλιθέα», ιδρύεται το 1884 από την «Οικοδομική Εταιρεία», που κτίζει πλήθος κατοικιών κυρίως για εύρωστες οικονομικά οικογένειες. Το 1925 αναγνωρίζεται ως Κοινότητα και το 1933 ως Δήμος. Για πολλά χρόνια, λόγω καλού κλίματος και πράσινου, η Καλλιθέα αποτελεί καλοκαιρινό θέρετρο των Αθηνών με σημαντική συμμετοχή στο χώρο του πνεύματος, καθώς εδώ κατοικούν πολλοί και αξιόλογοι εκπρόσωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, έτσι ώστε να χαρακτηρίζεται ως η Μονμάρτρη των καλλιτεχνών. (Σωτήρης Σκίπης, Ιωάννης Γρυπάρης, Ιωάννης Χατζίνης, Γιώργος Βαλέτας, Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, Σοφία Λασκαρίδου, Οδ. Φωκάς, Κ. Μαλέας, κ.ά.). Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, γίνεται χώρος υποδοχής προσφύγων, ενώ, την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, (1941-1944), αναπτύσσει πλούσια αντιστασιακή δράση (Π.Ε.Α.Ν. Καλλιθέας, Τυπογραφείο Ε.Α.Μ., Τυπογραφείο Αφών Ασλάνη, Ολοκαύτωμα Μπιζανίου, κλπ.). Σήμερα, η Καλλιθέα είναι μια πολυάνθρωπη, πολύ-πολιτισμική πόλη ~ 200.000 κατοίκων, χωρίς ίχνος σχεδόν μονοκατοικίας και πράσινου.

Τα υπό εξέταση κτίρια είναι στην πλειονότητά τους κτίρια κατοικιών, που έχουν οικοδομηθεί τόσο από επώνυμους, (Τσίλλερ, Βάλβης), όσο και από ανώνυμους αρχιτέκτονες, τα δύο παλαιότερα διώροφα και τα δύο νεώτερα τετραώροφα. Τα πρώτα εξ αυτών έχουν οικοδομηθεί αμιγώς με λιθοδομή-πλινθοδομή και ξύλινες πατοδοκούς, ενώ στα δύο νεώτερα έχει γίνει και μερική χρήση οπλισμένου σκυροδέματος και σιδηροδοκών. 

Πιο συγκεκριμένα, η εξέταση αφορά στα κτίρια: α) Νεοκλασική οικία Λάσκαρι Λασκαρίδη (Τσίλλερ, 1887) και μετέπειτα της κόρης του ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου, β) μια αστική κατοικία σταυροειδούς μορφής, (~1910), ιδιοκτησίας οικογένειας παλαιών Καλλιθεατών Αρώνη-Τσίχλη, που, κατά το Μάνο Μπίρη, θυμίζει εν πολλοίς τουρκόσπιτο, γ) το Κόκκινο Σπίτι ή Κόκκινο Σχολείο, (Αριστομένης Βάλβης, 1924), όπου στεγάστηκε το πρώτο Ίδρυμα Τυφλών εν Ελλάδι και δ) το μεσοπολεμικό Κτίριο Π.Ε.ΑΝ., όπου, στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, στεγάστηκε η Αντιστασιακή Οργάνωση «Πανελλήνια Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων».  

Η διερεύνηση έγινε στο πλαίσιο της μελέτης Αποκατάστασης/ Ανάπλασης/ Επανάχρησης, που ανατέθηκε στη γράφουσα από τους ιδιοκτήτες, Φυσικά ή Νομικά Πρόσωπα, μέσω πλήρους Αποτύπωσης-Τεκμηρίωσης, διερευνητικών τομών σε θεμελίωση, πατώματα, τοιχοποιίες, για τη διαπίστωση των υλικών δομής και των δομικών συστημάτων, sondages για την εξεύρεση του αρχικού χρώματος του κτιρίου, δειγματοληψιών υλικών για in situ και εργαστηριακή έρευνα, σχετικά με την προέλευση, τα φυσικοχημικά και μηχανικά χαρακτηριστικά τους, κ. ά., Επίσης, μέσω καταγραφής της Παθολογίας και των δομικών συστημάτων του κτιρίου, εμπεριστατωμένης φωτογράφησης κτιρίου και δομικών-οικοδομικών συστημάτων και υλικών, καθώς και περιβάλλοντα χώρου. Επιπλέον, μέσω μελέτης αρχειακών και άλλων πηγών Υπηρεσιών, όπως ΥΠ.ΠΟ., Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Δήμου Καλλιθέας, Υποθηκοφυλακείου, Κτηματολογίου, Πολεοδομίας, Ε.Μ.Π., (Νομοθετικό πλαίσιο, ΦΕΚ, ιδιοκτησιακό, Πολεοδομικές Άδειες, κ.ά. έγγραφα), αρχειακού υλικού Συλλόγων και άλλων φορέων, αλλά και φυσικών προσώπων, (π.χ. Συλλόγου φίλων Π.Ε.Α.Ν., συγγενών παλαιών αγωνιστών, απογόνων ιδιοκτητών, παλαιών Καλλιθεατών, κλπ.) και βιβλιογραφικής έρευνας σχετικά με τα κτίρια και την ιστορία της πόλης της Καλλιθέας, Τέλος, σημαντικά συμπεράσματα εξήχθησαν και μέσω της εκπόνησης αντισεισμικών και λοιπών ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν με διάφορες μεθοδολογίες.

Επιγραμματικά, -και αυτή θεωρούμε ότι θα μπορούσε να είναι η συμβολή της παρούσας ανακοίνωσης- τα δομικά συστήματα του τελευταίου τέταρτου του 19^ου αιώνα, ακολουθούν την κατασκευαστική λογική προγενέστερων εποχών, ενώ, στα δομικά συστήματα του πρώτου περίπου ημίσεως του 20^ου, γίνεται παράλληλα η χρήση και «μοντέρνων» υλικών, όπως το σκυρόδεμα και οι σιδηροδοκοί, με εξίσου καλή συμπεριφορά στο χρόνο και τους σεισμούς.

2. ΙστορικΟ- ΓΕΝΙΚΗ περιγραφη – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ – ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ

2.1. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΟΙΚΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ, Λασκαρίδου 120 & Φιλαρέτου

Είναι διώροφο με υπόγειο και μοναδικό δείγμα σήμερα στην Καλλιθέα της Αρχιτεκτονικής της Εποχής του Ρομαντισμού. Κατασκευάστηκε, κατά πάσα πιθανότητα το 1887, ως κατοικία της οικογένειας του Λάσκαρη Λασκαρίδη, απόγονου των Αυτοκρατόρων Λασκάρεων της Τραπεζούντας. Θεωρείται ως το δεύτερο σπίτι που κτίστηκε στην Καλλιθέα, με σχέδια, κατά διάφορες πληροφορίες, του Αρχιτέκτονα Παύλου Τσίλλερ, υπαλλήλου της “Οικοδομικής Εταιρείας”, που την εποχή εκείνη δραστηριοποιείται στην ανέγερση εξοχικών επαύλεων στην Περιοχή. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, (Αδάμη, 2003), το Μνημείο είναι έργο του γνωστού Αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, γεγονός που επιβεβαιώνεται σε μεγάλο βαθμό και από τη μορφολογία και τον τρόπο δομής.

Στο σπίτι αυτό κατοίκησαν τρεις διακεκριμένες Ελληνίδες :

α) η παιδαγωγός Αικατερίνη Λασκαρίδου, (1842-1916), κόρη του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, σε πρωτοβουλίες της οποίας οφείλεται η ίδρυση το 1864 του Πρότυπου Ελληνικού Παρθεναγωγείου και των πρώτων Νηπιαγωγείων της Ελλάδος, καθώς και η εισαγωγή της Σουηδικής Γυμναστικής στα κορίτσια,

β) η τυφλολόγος Ειρήνη Λασκαρίδου, (1889-1958), κόρη της Αικατερίνης, που, με δικές της δαπάνες, ίδρυσε στην Καλλιθέα στα 1907 τον “Οίκο Τυφλών”, πρώτο κέντρο εκπαίδευσης των τυφλών στην Ελλάδα και συγγραφέας πολλών βιβλίων γι αυτούς με το σύστημα Μπράιγ, και γ) η ζωγράφος και συγγραφέας Σοφία Λασκαρίδου, (1882-1965), επίσης κόρη της Αικατερίνης, γνωστή από τον άτυχο έρωτά της με τον Περικλή Γιαννόπουλο και πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή (1903) στο ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, σημερινή Α.Σ.Κ.Τ., ύστερα από μεσολάβηση του Βασιλιά Γεωργίου Α΄, στον οποίο είχε η ίδια αποταθεί. 

Το κτίριο έχει χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού “ως κτίριο χρήζον ειδικής Κρατικής προστασίας, διότι αποτελεί σημαντικό δείγμα Νεοκλασικής Αρχιτεκτονικής της εποχής του”, (Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΕ / ΑΡΧΑΙΟΤ / Φ31 / 39008 / 4309 / 6-8-76, ΦΕΚ 1022 / τεύχος Β / 12-8-76). Σήμερα, το κτίριο ανήκει στο Δήμο Καλλιθέας και στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη, σύμφωνα με τη διαθήκη της Σοφίας Λασκαρίδου.

ΕΙΚ. 1: ΟΙΚΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ – ΚΥΡΙΑ ΟΨΗ

2.2. ΟΙΚΙΑ ΑΡΩΝΗ-ΤΣΙΧΛΗ, Μενελάου 69 & Αριστείδου 109

Πρόκειται για παραδοσιακό λιθόκτιστο κτίριο κατοικίας, σταυροειδούς μορφής, με ενδιαφέρουσες οροφογραφίες και φυτικό διάκοσμο στο εσωτερικό του και αποτελεί  σαφώς μια από τις επαύλεις που κτίσθηκαν στην περιοχή της Καλλιθέας στις αρχές του περασμένου αιώνα (περίπου 1910).

ΕΙΚ. 3: ΟΙΚΙΑ ΑΡΩΝΗ-ΤΣΙΧΛΗ

Κατά τη δόμηση του κτιρίου έχουν ακολουθηθεί τα νεοκλασικά πρότυπα, τόσο στη χάραξη των χώρων της κάτοψης, όσο και στην τυπική διαμόρφωση  της όψης, ενώ η έλλειψη πολλών διακοσμητικών στοιχείων οφείλεται στις αντιλήψεις της εποχής. Ωστόσο, η ελευθερία στην διαμόρφωση των όγκων, αναδεικνύει την αρχιτεκτονική ποιότητα και τη μοναδικότητα του κτίσματος. Η κύρια όψη επί της οδού Μενελάου χαρακτηρίζεται από την τριμερή νεοκλασική διάρθρωση: βάση, στέψη, κορμός. Η ιδιαίτερα μικρή σε ύψος βάση, διαμορφώνεται με ανεπίχριστη λαξευτή λιθοδομή μεγάλων δόμων από πωρόλιθο κατά το ισόδομο σύστημα. Η στέψη, που απολήγει στην οριζοντιογραμμή του τελειώματος της ξύλινης στέγης, κοσμείται από περιμετρικό γείσο, διακοσμημένο με κυμάτια από τραβηχτά επιχρίσματα πάνω και κάτω από μια σειρά κυβόσχημων γεισίποδων, ενώ η στέγη είναι                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  διακοσμημένη με σειρά ακροκεράμων και γωνιακά κεραμικά ανθέμια. Ο κορμός είναι επιχρισμένος με λείο σοβά από ασβεστοκονίαμα και αποτελείται από μια μόνο οριζόντια ζώνη. Αυτό, προσδίδει στο κτίριο μια απλοποίηση ως προς τα νεοκλασικά πρότυπα και ένα σαφή κατακορυφισμό. Το κτίριο είναι τριμερώς χωρισμένο και κατά την κατακόρυφη έννοια, με το μεσαίο όγκο στην κύρια όψη, όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος, προεξέχοντα ελαφρώς ως προς το επίπεδο της λοιπής όψης. Στους πίσω χώρους παρατηρείται έντονη προεξοχή του κεντρικού τμήματος, από το οποίο γίνεται η δευτερεύουσα είσοδος προς το σπίτι, ενώ το πολυγωνικό σχήμα των τριών δωματίων της αυλής επιτείνει την πλαστικότητα του συνολικού όγκου και αποδίδει στο κτίριο μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μορφή.

Το κτίριο έχει κηρυχθεί διατηρητέο από το τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών της Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., με βάση την Απόφαση ΟΙΚ. 4945 / 2071, ΣΧΕΤ: 15735 / 6456 / 2000.

2.3. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ «ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ Ή ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», Μεταμορφώσεως & Περικλέους 1 (ΕΙΚ. 5α) (ΦΕΚ 733Δ΄/ 7.7.1993, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Το κτίριο είναι τετραώροφο, βρίσκεται στο Ο.Τ. 263 και αναπτύσσεται σε οικοπεδικό χώρο 236τ.μ (περίπου). Οικοδομήθηκε το 1924 από τον θεωρούμενο ως «αιρετικό» Αρχιτέκτονα Αριστομένη Βάλβη, (1892-1982), ανεψιό της ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου, από την αδελφή της Μελπομένη και τον Παντελέοντα Βάλβη, κατ΄ εντολή της αδελφής της Τυφλολόγου Ειρήνης Λασκαρίδου. Λόγω  του  βαθυκόκκινου  χρώματος  των  όψεών  του και της χρήσης του, το κτίριο είναι γνωστό ως Κόκκινο Σπίτι ή Κόκκινο Σχολείο.

           ΕΙΚ. 5α: ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ – ΣΗΜΕΡΑ                        ΕΙΚ. 5β: ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ – 1924

Είναι το μοναδικό σωζόμενο έργο του Βάλβη στην Αθήνα και ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα αθηναϊκά μνημεία της περιόδου μετά το 1920 που εκπροσωπούν έναν «εκλεκτικιστικό» αφαιρετισμό με στοιχεία του «Νεοεμπειρισμού» και απόηχους της αρχιτεκτονικής του Art Nouveau με κύριο χαρακτηριστικό τη ριζική απομάκρυνση της μορφολογίας του από οιοδήποτε «ρυθμολογικό» σύστημα του παρελθόντος με παράλληλη απλοποίηση και γεωμετρικοποίηση του διακόσμου των όψεων. (Μάνος Μπίρης, 1987)

Στο κτίριο, γίνεται γενικά χρήση σκούρων τόνων: βαθυκόκκινο, καφέ, μπεζ, φαιό και διαφοροποίηση με χρήση λείου-άγριου σοβά, ενώ στην ανώτερη ζώνη του κορμού υπάρχει προσπάθεια  συγκερασμού νεοβυζαντινών & νεογοτθικών στοιχείων σε μορφολογία Art Nouveau. Το μνημείο στέφεται με ιδιόμορφο περιμετρικό γείσο με μικρές αετωματικές απολήξεις & προεξέχουσα επιχρισμένη ταινία, ενώ τα κεραμίδια είναι γαλλικού τύπου  και φέρουν σφραγίδα των ιταλικών εργοστασίων SOC-AN-LATERIZI-SERV & RAFAELLO TORCHI. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι και το Έμβλημα της Οικογένειας του ευπατρίδη Λάσκαρη Λασκαρίδη, «Μετά σκότος ελπίζω φως»,  στην όψη της οδού Μεταμορφώσεως, που έχει κατά μεγάλο μέρος του καταστραφεί λόγω εκτεταμένης κατάρρευσης των επιχρισμάτων των όψεων.

Από τη σύγκριση παλαιού σχεδίου-παλαιών φωτογραφιών, (που αντλήσαμε από το αρχείο του Αρχιτέκτονα), και υπάρχουσας κατάστασης, συμπεραίνεται ότι κατά την οικοδόμηση δεν ακολουθήθηκαν πιστά τα αρχικά σχέδια του Βάλβη.

Με βάση τη διαθήκη της Ειρήνη Λασκαρίδου, το κτίριο κληροδοτήθηκε στο Σύλλογο Φίλων των Τυφλών, όπου ανήκει μέχρι και σήμερα, ενώ γίνονται προσπάθειες αγοράς ή απαλλοτρίωσής του από το Δήμο Καλλιθέας, προκειμένου να αποκατασταθεί και να μετατραπεί σε Δημοτικό Ωδείο.

2.4. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΠΕΑΝ, Φιλαρέτου 108

Πρόκειται για αστικό ημιτετραώροφο ακίνητο με συνολική καλυπτόμενη επιφάνεια 840 m2. Το κτίριο, δομημένο την εποχή του Μεσοπολέμου, (~1935-1937), δεν μπορεί να ενταχθεί μορφολογικά σε συγκεκριμένο ρυθμό, ενώ φέρει στοιχεία παράγωγα της περιόδου του νεοκλασικισμού και διακοσμητικά στοιχεία του γερμανικού εκλεκτικισμού, εμφαινόμενα στην κύρια όψη και σε τμήμα της πλαϊνής. Η κύρια όψη διαρθρώνεται σε βάση, στέψη, κορμό, όπου τονίζεται η οριζοντιότητα με την παρουσία οριζόντιων σκοτιών στο επίχρισμα του φόντου σε απομίμηση ψευδοϊσόδομης τοιχοποιίας. Ισχυρότερα όμως τονίζεται η κατακόρυφος, με την αθέατη παρουσία κατακόρυφου άξονα, τη συμμετρία ανοιγμάτων, παραστάδων, ψευδοπεσσών.

ΕΙΚ.7α: ΚΤΙΡΙΟ Π.Ε.Α.Ν. – ΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΡΧΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ

 Το κτίριο υπήρξε αρχηγείο και καταφύγιο του Κέντρου Καλλιθέας της Εθνικής Αντιστασιακής Οργάνωσης Πληροφοριών & Δολιοφθοράς της Αντιστασιακής Οργάνωσης ΠΕΑΝ, (Πανελλήνια Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων), που στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής κατάφερε σημαντικά πλήγματα στον κατακτητή, όπως η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ.

Όπως προκύπτει από τη μορφολογία του, από  τα υλικά δομής, αλλά και από τον κατασκευαστικό αρμό που ανιχνεύτηκε στην πλάγια όψη μεταξύ μορφολογημένου και μη τμήματος, το κτίριο έχει δομηθεί σε διαδοχικές φάσεις. Το αρχικό κτίριο αναπτυσσόταν σε υπόγειο και δύο ορόφους (ισόγειο & Α΄) και καταλάμβανε περίπου τα δύο τρίτα της κάτοψης του σημερινού. Λίγο αργότερα, ή και σχεδόν ταυτόχρονα, οικοδομήθηκε το υπόλοιπο (πίσω) τμήμα. Ο Β΄ όροφος, όπως προκύπτει από τη μορφολογία του, τα υλικά δόμησης, το χαμηλό ύψος, την εσωτερική του διάρθρωση, την υποχώρηση ως προς την οικοδομική γραμμή, είναι επίσης μεταγενέστερος. Οι διάφορες επεμβάσεις που έχει υποστεί διαχρονικά το κτίριο, έχουν αλλοιώσει αισθητά το μορφολογικό και ρυθμολογικό χαρακτήρα του. Με βάση τις πιο πάνω παρατηρήσεις,  έχει στοιχειοθετηθεί η γραφική αναπαράσταση της αρχικής φάσης.

ΕΙΚ. 7β: ΚΤΙΡΙΟ Π.Ε.Α.Ν. – ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ

Το κτίριο ανήκει σήμερα στο Δήμο Καλλιθέας και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο τόσο από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. με βάση το Φ.Ε.Κ. 39Δ/21.1.1988, Υπ. Απόφαση 76140/6588/17.12.87 (Εικ. 10α), όσο και από το ΥΠ.ΠΟ. με βάση το Φ.Ε.Κ. 213Β/2.4.1996, Υ.Α. ΔΙΛΑΠ/Γ/920/14205/5.3.1996.

3. ΔΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

3.1. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΟΙΚΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ, Λασκαρίδου 120 & Φιλαρέτου

Πρόκειται για διώροφο κτίριο, με μονώροφο τμήμα. Εκτός από μια μεταγενέστερη προσθήκη που έχει οικοδομηθεί με συμπαγές τούβλο, ο φέρων οργανισμός του κυρίως κτιρίου, κατά την κατακόρυφη έννοια αποτελείται από αργούς λίθους ασβεστολιθικής προέλευσης πάχους 60εκατ. με οριζόντιες ξυλοδεσιές και διάσπαρτα συμπαγή τούβλα, καθώς και μεγάλους λαξευτούς-ημιλάξευτους δόμους από ασβεστόλιθο ή πωρόλιθο στην συμβολή των τοίχων και στους λαμπάδες. Ο φέρων οργανισμός των πατωμάτων αποτελείται αποκλειστικά από ξύλινες πατοδοκούς και τάβλες. Το κτίριο καλύπτεται στο διώροφο τμήμα του από στέγη και στο μονώροφο από δώμα.

ΕΙΚ. 2: ΟΙΚΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ – Φ.Ο.

3.2. ΟΙΚΙΑ ΑΡΩΝΗ-ΤΣΙΧΛΗ, Μενελάου 69 & Αριστείδου 109

Ο Φέρων οργανισμός του κτιρίου, κατά την κατακόρυφη έννοια, είναι κατά βάση αργολιθοδομή. Υπάρχουν ωστόσο φέρουσες πλινθοδομές, ενώ δεν απουσιάζει και το οπλισμένο σκυρόδεμα, (πλάκες, δοκοί, υποστυλώματα WC – παταριών – μαγειρείων – εξωστών – υπογείου), το οποίο, όπως διαπιστώθηκε, προέρχεται από μεταγενέστερη επέμβαση, (άδεια υπ’ αρ. 6076/1950, της 4/9/1950, αρ. πρωτ. 25267, Πολεοδομικό Γραφείο Αθηνών-Προαστείων για «αντικατάσταση ξύλινου πατώματος με πλάκα από μπετόν αρμέ» & αναθεώρηση αδείας υπ΄ αρ. 3385/57, της 17/12/1957). Οι μη φέροντες τοίχοι είναι αλλού πλίνθινοι και αλλού ξυλόπηκτοι. Κατά την οριζόντια έννοια, ο φέρων οργανισμός των πατωμάτων αποτελείται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του από ξύλινες πατοδοκούς 11.5×16εκ. ανά 50εκ., εγκιβωτισμένες στην λιθοδομή μέσω χαλαρών εδράσεων. Στην κάτω παρειά των δοκών, στερεώνονται οι μπαγδατόπηχες της οροφής, ενώ, πλευρικά των δοκών, είναι καρφωμένες όμοιες πήχεις, πάνω στις οποίες εδράζονται ξύλινα ταβλάκια για τη δημιουργία ψευδοπατώματος. Το ψευδοπάτωμα, στα κτίρια αυτά, επιτελεί πολλαπλό σκοπό, αφού, χάρη σε αυτό, αφενός αποφεύγεται η μεταφορά φορτίων στις ευπαθείς οροφοπήχεις και οροφοκονιάματα και, αφετέρου, επέρχεται εκτόνωση των κτυπογενών κυρίως θορύβων, αφού το κενό μεταξύ πατώματος και ψευδοπατώματος, την εποχή εκείνη, ήταν σύνηθες να πληρούται με χώμα και μπάζα, ευτελή και άνευ κόστους «θερμοηχομονωτικά» υλικά, με επιπλέον προσόν την εξοικονόμηση δαπάνης και ενέργειας  Οι δοκοί φέρουν στην άνω παρειά τους δάπεδο από ξύλινες σανίδες πλάτους 11 εκ. περίπου. Ιδιαίτερα, οι δοκοί του πατώματος του ισογείου, πλην της στήριξής τους στην λιθοδομή, υποστηρίζονται και από ξύλινα υποστυλώματα που εδράζονται στο έδαφος.     

ΕΙΚ. 4: ΟΙΚΙΑ ΑΡΩΝΗ-ΤΣΙΧΛΗ ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Όσον αφορά στην στέγη, ο φέρων οργανισμός της αποτελείται από ξύλινα τριγωνικά ζευκτά με δύο αντηρίδες, ανά μια εκατέρωθεν του ορθοστάτη, (μπαμπά). Η επικάλυψη γίνεται με τάβλες, που καλύπτονται με κοίλα βυζαντινά κεραμίδια.

Το κτίριο, αν και έχει πληγεί στη διάρκεια της ζωής του από όλους τους ισχυρούς σεισμούς του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα αυτούς της 24ης Φεβρουαρίου 1981 και της 7ης Σεπτεμβρίου 1999, έχει να επιδείξει εξαιρετική συμπεριφορά, με μοναδικές βλάβες ελάχιστες ρωγμές στη φέρουσα τοιχοποιία, που, στη διάρκεια αποκατάστασής του, αποδείχθηκαν επιφανειακές (μόνο στο σοβά στην πλειονότητά τους). 

Συγκεκριμένα, το κτίριο είχε υποστεί βλάβες από τον σεισμό της 24ης Φεβρουαρίου 1981,που όμως αποκαταστάθηκαν πλημμελώς με τη χρήση κυρίως τοπικών μανδυών από τσιμεντοκονία, σύμφωνα με την από 13/4/1981 υπ’ αρ. 6, αρ. πρωτ. 27, Άδεια Σεισμοπλήκτου του 2ου Τομέα Αποκαταστάσεως Σεισμοπλήκτων Πειραιά.

3.3. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ «ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ Ή ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», Μεταμορφώσεως & Περικλέους 1

Πρόκειται για κτίριο τεσσάρων επιπέδων, ο φέρων οργανισμός του οποίου, κατά την κατακόρυφη έννοια, συγκροτείται, στα μεν κατώτερα επίπεδα από λιθοδομή πάχους περίπου 60εκατ με διάσπαρτους συμπαγείς πλίνθους και ξυλοδεσιές, στα δε ανώτερα από πλινθοδομή με συμπαγείς πλίνθους διαστάσεων 11Χ24Χ4 κίτρινου χρώματος με αρχικά Π.Σ. & διάτρητη πλινθοδομή (εξάοπη) πάχους της τάξεως των 40εκατ. (3^ος όροφος) & 30εκατ. (4^ος όροφος) αντίστοιχα, ενώ εντοπίζεται και περιορισμένη χρήση οπλισμένου σκυροδέματος, σε υποστύλωμα του εξώστη του Β΄ ορόφου και σε μεταγενέστερο πλαισίωμα ενίσχυσης των μεμονωμένων πεσσών από πωρόλιθο στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου.

Οι δόμοι είναι αργοί λίθοι ασβεστολιθικής κυρίως προέλευσης, που συγκροτούν μία χαμηλής αντοχής λιθοδομή, ενώ απαντώνται και αρκετά ευμεγέθεις πωρόλιθοι, κατά κανόνα ημιλαξευτοί και ισοδομικά κτισμένοι, κυρίως στη συμβολή των τοίχων ως γωνιόλιθοι και στους λαμπάδες, καθώς και σε μεμονωμένους πεσσούς.

Κατά την οριζόντια έννοια, η φέρουσα κατασκευή αποτελείται από ξύλινα στοιχεία, (πατοδοκούς και τάβλες), καθώς και πλάκες και δοκούς οπλισμένου σκυροδέματος, ενώ υπάρχουν σήμερα και μερικές σιδηροδοκοί, που είναι προφανές ότι τοποθετήθηκαν μεταγενέστερα, προκειμένου να υποστυλώσουν τα πατώματα στα μεγάλου πλάτους ανοίγματα.

Το κτίριο καλύπτεται κατά ένα τμήμα του με στέγη από ξύλινα ζευκτά τριγωνικής μορφής, με ορθοστάτη, αμείβοντες-ελκυστήρα διατομής 6Χ12εκ. & αντηρίδες 6Χ6εκ., ενώ στο υπόλοιπο τμήμα υπάρχει δώμα.

     ΕΙΚ. 6: ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ – ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΚ. 6: ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ – ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

3.4. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΚΤΙΡΙΟ ΠΕΑΝ, Φιλαρέτου 108

Δομητικά, το μνημείο αποτελεί σύμφυρμα δομών και υλικών. Ο φέρων οργανισμός αποτελείται από τοιχοδομές από πέτρα, συμπαγή και διάτρητη πλινθοδομή, διάσπαρτους τσιμεντόπλινθους της εποχής από  ελαφρομπετόν διαστάσεων 10Χ25Χ5εκατ. με οδόντωση, ξύλινες δοκούς, στοιχεία από οπλισμένο σκυρόδεμα, (κολώνες, δοκούς, πλάκες) και μεταλλικές δοκούς. Η αργολιθοδομή που απαντάται στους δύο κατώτερους ορόφους αποτελείται από δόμους ασβεστολιθικής κυρίως προέλευσης, Κατηγορίας β κατά DIN1023, πάχους της τάξεως των 50εκατ. Τα πατώματα στους ορόφους αποτελούνται στην πλειονότητά τους από πλάκες δοκιδωτές τύπου Zolliner, (με δοκίδες από Ο.Σ. & τούβλο στο ενδιάμεσο κενό), ή από συμπαγείς πλάκες Ο.Σ. (υπόγειο), ή πλάκα Ο.Σ. ενισχυμένη με σιδηροδοκούς  στο μεγάλο εξώστη του Α΄  ορόφου (πίσω όψη) και από σιδηροδοκούς με σχιστόπλακες σε ελάχιστους δευτερεύοντες χώρους. Σε μικρό τμήμα του κτιρίου, (οροφή υπογείου), υπάρχουν ξύλινες πατοδοκοί. Τα ανοίγματα γεφυρώνονται κατά κανόνα με 2 σιδηροδοκούς, ανά μία σε κάθε παρειά του τοίχου και σχιστόπλακες ή τούβλα.

ΕΙΚ. 8: Π.Ε.Α.Ν. – ΔΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ/ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

4. Συμπεράσματα

Από την ενδελεχή μελέτη των υπό εξέταση κτιρίων, οικοδομημένων στο χρονικό διάστημα μιας 50ετίας, (1887-1937), διαπιστώνεται ότι τα μεν δύο πρώτα, ακολουθούν την κατασκευαστική λογική του 19^ου, αλλά και προηγούμενων αιώνων, όπως, φέρουσες τοιχοποιίες κυρίως από λιθοδομή και πατώματα από ξύλινες δοκούς (από κορμούς δένδρων κυρίως), με φυσικά επιτόπια κατά κανόνα υλικά, τα δε δύο μεταγενέστερα, της εποχής του art-nouveau και του μεσοπολέμου, είναι σύμμεικτες κατασκευές, που αποτελούν εξέλιξη των προηγούμενων που προσπαθούν να συγκεράσουν κατασκευαστικά στοιχεία και μεθοδολογίες του 19^ου αιώνα, (πέτρα, ξύλο, πλίνθοι), με αυτές του 20^ου, (σκυρόδεμα, σιδηροδοκοί).

Αν και τα κτίρια αυτά έχουν υποστεί πολλούς και ισχυρούς σεισμούς στη διάρκεια ζωής τους, (23/5/1893: ΘΗΒΑ-μέγεθος 6.3Richter με ένταση στην Αθήνα VI βαθμούς κλίμακας Merkalli, 20/4/1894: ΜΑΛΕΣΙΝΑ-μέγεθος 6.7Richter με ένταση στην Αθήνα VI Merkalli, 27/4/1994: ΑΓ. ΚΩΝ/ΝΟΣ-μέγεθος 7.2Richter με ένταση στην Αθήνα VII Merkalli,17/10/1914:  ΘΗΒΑ-μέγεθος 6 Richter με ένταση στην Αθήνα μεταξύ VI & VII Merkalli, 22/4/1928: ΚΟΡΙΝΘΟΣ-μέγεθος 6.3 Richter με ένταση στην Αθήνα VI Merkalli, 20/7/1938: ΩΡΩΠΟΣ-μέγεθος 6 Richter με ένταση στην Αθήνα  μεταξύ VI & VII Merkalli, 28/8/1962:  ΑΡΧΑΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΣ-μέγεθος 6.9 Richter, 24/2/1981:  ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ-μέγεθος 6.7 Richter με ένταση στην Αθήνα μεταξύ VI & VII Merkalli, 4/3/1981: ΠΛΑΤΑΙΕΣ-μέγεθος 6.3 Richter με ένταση στην Αθήνα ~VII Merkalli, 7/9/1999: ΠΑΡΝΗΘΑ-μέγεθος 5.9 Richter), έχουν επιδείξει αξιοθαύμαστη απόκριση στις σεισμικές καταπονήσεις και οι βλάβες τους, (συνήθως ρηγματώσεις τοιχοποιίας, που συχνά είναι μόνο επιφανειακές), είναι ασήμαντες συγκρινόμενες με την προσεισμική τους κακή κατάσταση, (λόγω κυρίως της πολύχρονης εγκατάλειψης), και τα μεγέθη & εντάσεις των σεισμών, που προϋποθέτουν ισχυρά διαφράγματα.

Επιπλέον, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, παρά τη διαφορετική κατασκευαστική σύλληψη,  τις έντονες σεισμικές καταπονήσεις, τις φθορές, την απομείωση των τιμών των φυσικών-χημικών-μηχανικών χαρακτηριστικών των υλικών, (γήρανση, κονιορτοποίηση  κονιαμάτων-επιχρισμάτων λόγω μη ύπαρξης ικανού συνδετικού υλικού, κλπ.), και την ανισοτροπία των δομικών συστημάτων, (κυρίως των λιθοδομών), τα ως άνω κτίρια βρίσκονται σε καλή  κατάσταση από δομική άποψη.

Ιδιαίτερα, όσον αφορά στα δύο πρώτα κτίρια που δεν διαθέτουν ισχυρά διαφράγματα, θεωρούμε ότι, η διατήρηση, μέχρι σήμερα, της καλής τους δομικής κατάστασης, οφείλεται στα χαμηλά ύψη και την ογκώδη μάζα τους, που τα καθιστά λίγο ως πολύ αμετακίνητα.

Όσον δε αφορά στα μεταγενέστερα κτίρια, θεωρούμε ότι, η δημιουργία οριζόντιων διαφραγμάτων από τις πλάκες Ο.Σ. και  το σταδιακό αλάφρωμα στους ανώτερους ορόφους, (μείωση καθ΄ ύψος των διατομών των φερουσών τοιχοποιιών), έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διάσωσή τους, παρά το γεγονός ότι αποτελούν σύμφυρμα τεχνολογιών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούν χωρίς συντήρηση να επιβιώσουν εσαεί.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η αποκατάσταση και επανάχρηση των κτιρίων με κάποιες συμβατές χρήσεις και η μέσω της ένταξής τους στη ζωή της πόλης «ολοκληρωμένη και ενεργή προστασία», (Διακήρυξη Άμστερνταμ, άρθρο 7), δέον να θεωρηθεί πολύ χρήσιμη για την επιβίωση και αναβίωσή τους, αλλά και εξαιρετικά σημαντική για την Καλλιθέα, που σήμερα ασφυκτιά από το μπετόν και την έλλειψη πρασίνου, ευελπιστούμε δε να αποτελέσει έναυσμα για τη διατήρηση και άλλων νεοκλασικών, λαϊκών, μεσοπολεμικών κτιρίων στην περιοχή, και όχι μόνο, έτσι ώστε να αποφευχθεί, κατά το δυνατό, περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθμιση, υπό τον όρο, βέβαια, η σύγχρονη επέμβαση να είναι  αναγνώσιμη.

 

Βιβλιογραφία

-Αδάμη Μ., (13/4/2003). Πολεοδομική ταυτότητα στο Παλιά Καλλιθέα, Καθημερινή Επτά Ημέρες,

-Βαρουτά-Φλώρου Ε. (1984). Αποκατάσταση τριών διατηρητέων μνημείων ιδιοκτησίας ΥΠ.ΠΟ., Τεχνική Περιοδική Έκθεση ΥΠ.ΠΟ.

-Βαρουτά-Φλώρου Ε., (1996), Περί των Μνημείων της Νεώτερης Ελλάδας, Πρακτικά Συνεδρίου “O Όλυμπος στους αιώνες”

-Παπάζογλου Χ., (2000). Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ του χθες και του σήμερα, Εκδόσεις ΕΡΕΥΝΑ

-Μυλωνάς Κ., (28.01.2002-05-25). Η ολοκληρωμένη μελέτη αποκαταστάσεων, Σημειώσεις ΔΠΜΣ-Ε.Μ.Π. «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ»,  Α’ Κατεύθυνση, Ε.Μ.Π.

-Χολέβας Ν., Αρχιτεκτονική του Μεσοπολέμου στα Βαλκάνια, Φιλιππότης

-Χολέβας, (1996). Μεσοπόλεμος-Κείμενα για την αρχιτεκτονική, Ε.Μ.Π.

-Χολέβας, Η Αρχιτεκτονική της Μετάβασης στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, Εκδ. LIBRO

Νέα Εστία, Τεύχος 79 (1966)

-Κασιάνης Ελ. Θ., (1996). Η Καλλιθέα:σελίδες από την ιστορία της (1884-1963)

-Άστυ Καλλιθέας, 1884-1972, Ιστορία, Λεύκωμα, Οδηγός, Εκδ. Εφημερίδας “Η Καλλιθέα”

-Ειδικό Τεύχος εφημερίδας Έρευνα αφιερωμένο στην Καλλιθέα (1995)

-Πάπυρος Larousse Britannica

-Σκοπελίτης Σ., (1975). Νεοκλασικά σπίτια Αθήνας και Πειραιά, Εκδ. Δωδώνη

-Εφημερίδα “Η Καθημερινή”, (8 / 3 / 1992)

-Βιογραφικό Λεξικό “Εκδοτικής Αθηνών”

-Λασκαρίδου Σ., Το Ημερολόγιό μου

-Μπίρης Μ. Γ., (1987). Μισός αιώνας Αθηναϊκής Αρχιτεκτονικής 1875-1925

-Μπίρης Κ., (1966), Αι Αθήναι από τον 19ον εις τον 20ον αιώνα

Read Full Post »

ΟΙΚΙΑ ΑΡΩΝΗ – ΤΣΙΧΛΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑ

ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ-ΣΕΙΣΜΟΠΛΗΚΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΘΕΑ

Το κτίριο, που είναι κηρυγμένο διατηρητέο από το ΥΠΕΧΩΔΕ, βρίσκεται στην Καλλιθέα, Ο.Τ. 107, σε περιοχή πυκνοδομημένη, όπου ισχύει το συνεχές σύστημα δόμησης. Πρόκειται για διώροφη  διπλοκατοικία με μικρό ανεξάρτητο υπόγειο, που αναπτύσσεται μέσα σε οικοπεδικό χώρο 360 Μ² με εμβαδό κατά όροφο 107 Μ². Το κτίριο είναι σε θέση ενδιαφέρουσα μέσα στον ιστό της πόλης και αποτελεί σημείο αναφοράς για τη γύρω περιοχή και είναι από τα λίγα εναπομείναντα παλαιά κτίρια στην περιοχή της Καλλιθέας, η οποία, την εποχή δόμησής του, λόγω καλού κλίματος και πράσινου αποτελούσε καλοκαιρινό θέρετρο της πόλεως των Αθηνών, ενώ, με τη Μικρασιατική καταστροφή, αποτέλεσε χώρο υποδοχής προσφύγων.

Η Καλλιθέα ιδρύθηκε από την «Οικοδομική Εταιρεία» το 1884. Το 1925 αναγνωρίζεται ως Κοινότητα και το 1933 Δήμος, για να καταλήξει σήμερα μια πολυάνθρωπη, πολύ-πολιτισμική, αλλά απάνθρωπη πόλη, χωρίς ίχνος σχεδόν μονοκατοικίας και πράσινου. 

Είναι κεραμοσκεπές, πολυγωνικής κάτοψης και παραδοσιακού χαρακτήρα, σύμμικτης σήμερα κατασκευής, (λιθοδομή, πλινθοδομή, οπλισμένο σκυρόδεμα) με συνολική καλυπτόμενη επιφάνεια συμπεριλαμβανομένου του υπογείου 267,04m2. Από αυτά, τα 223,54m2 ανήκουν στο αρχικό κτίριο και τα 43,50m2 στις προσθήκες, συμπεριλαμβανομένων των παταριών.

Και στις δύο κύριες όψεις, η οικοδομική γραμμή συμπίπτει με τη ρυμοτομική. Όπως προκύπτει από τα παλαιά συμβόλαια, τον Κτηματολογικό Χάρτη Καλλιθέας του 1923, αλλά και από την τυπολογία –  μορφολογία του, το κτίριο πρέπει να οικοδομήθηκε περί τα τέλη του πρώτου τέταρτου του εικοστού αιώνα ως κτίριο κατοικίας. Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιών κατοίκων, και οι δύο όροφοι του κτιρίου αποτελούσαν μία κατοικία.

Η προσπέλαση στον αύλειο χώρο του, που είναι πολυγωνικός λόγω του σχήματος του κτιρίου, γίνεται από δύο περίτεχνες μεταλλικές πόρτες που ανοίγονται στο μαντρότοιχο, ανά μία σε κάθε δρόμο. Η κάτοψη του ορόφου, που έχει είσοδο προς ανατολάς από την οδό Μενελάου, διαρθρώνεται κατά τα νεοκλασικά πρότυπα, με δωμάτια δεξιά, αριστερά από τον κεντρικό διάδρομο. Έχει συνολικά τέσσερα κύρια δωμάτια και μικρή σοφίτα-πατάρι πάνω από τους βοηθητικούς χώρους, (κουζίνα-WC), η πρόσβαση στο οποίο γίνεται μέσω μικρής εσωτερικής κλίμακας. Τα δωμάτια που ανοίγονται προς την αυλή, απολήγουν όλα σε πολυγωνική μορφή, δημιουργώντας μια ιδιαιτερότητα στη μορφή του κτιρίου.

Η προσπέλαση στο ισόγειο, που είναι υπερυψωμένο κατά 70-80εκ. από το δρόμο και αποτελείται συνολικά από έξη δωμάτια κύριας χρήσης και μικρή σοφίτα-πατάρι με ιδιαίτερη κλίμακα, γίνεται σήμερα από τη βόρεια πόρτα του τζαμωτού της πίσω όψης, μέσω του αύλειου χώρου από την οδό Αριστείδου. Από τα ίχνη πάνω στο επίχρισμα παλαιού ανοίγματος, θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η πρόσβαση στο ισόγειο γινόταν παλαιότερα από την κεντρική είσοδο της Μενελάου και ότι η κάτοψη του ισογείου αναπτυσσόταν κατά τρόπο ανάλογο του ορόφου, με μικρές διαφοροποιήσεις 

Ο φέρων οργανισμός της στέγης, αποτελείται από ξύλινα τριγωνικά ζευκτά. Η σύνδεση των ξύλινων στοιχείων γίνεται με γύφτικα καρφιά και καλύπτεται με παλαιά κοίλα κεραμίδια βυζαντινού τύπου.

Οι εξώθυρες του οικοπέδου είναι μεταλλικές από μασσίφ σίδερο περίτεχνου σχεδίου. Η κυρία είσοδος και σχεδόν όλες οι εσωτερικές είναι ταμπλαδωτές ξύλινες. Τα σκούρα παραθύρων και μπαλκονοθυρών είναι ξύλινα γαλλικά. Τα τζαμλίκια είναι εν γένει ξύλινα δίφυλλα με οριζόντιο φεγγίτη στο άνω μέρος, πλην  του υαλοστασίου της τζαμαρίας του ισογείου, (δυτική όψη), που είναι μεταλλικό. Οι ποδιές των παραθύρων εσωτερικά είναι ξύλινες, διακοσμημένες με σύνθετα κυμάτια, ενώ εξωτερικά διαμορφώνονται με πλάκες μαρμάρου. Τα κατώφλια όλων των θυρών και εξωστοθυρών είναι μαρμάρινα.

Ο φέρων οργανισμός των πατωμάτων αποτελείται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του, (χώροι κυρίας χρήσεως), από ξύλινες πατοδοκούς από πριστή ξυλεία, διαστάσεων της τάξεως των 11.5×16εκ. ανά 50 εκ. περίπου αξονικά, εγκιβωτισμένες στη λιθοδομή μέσω χαλαρών εδράσεων. Πλευρικά των δοκών του ορόφου, είναι καρφωμένοι πηχίσκοι, πάνω στους οποίους εδράζονται τεμάχια από τάβλες για τη δημιουργία ψευδοπατώματος. Το κενό μεταξύ πατώματος και ψευδοπατώματος πληρούται με χώμα και μπάζα. Στην άνω παρειά των δοκών φέρεται το δάπεδο από ξύλινες σανίδες πλάτους 11.0 εκ. περίπου και πάχους 2.5εκ. Οι δοκοί του πατώματος του ισογείου, πλην της στήριξής τους στη λιθοδομή, υποστηρίζονται και από ξύλινους ορθοστάτες-μπουντέλια, (τρεις κατά μήκος κάθε δοκού), που εδράζονται απευθείας στο έδαφος, ενώ υπάρχουν και εγκάρσιες δοκίδες κάτω από τις κύριες δοκούς.

Για τον καλύτερο εξαερισμό του ξύλινου πατώματος, υπάρχει κανάλι εξαερισμού, καθώς  το μπάζωμα σταματά 80εκ. περίπου κάτω από το ξύλινο δάπεδο, ενώ, για τον ίδιο σκοπό έχουν διαμορφωθεί οπές στο κάτω μέρος του τοίχου της οδού Μενελάου. Στους βοηθητικούς χώρους, τουαλέτες, πατάρια, μαγειρεία και εξώστες ο φέρων οργανισμός των πατωμάτων μορφούται από οπλισμένο σκυρόδεμα, (πλάκες, δοκοί).

Οι οροφές είναι από οροφοπήχεις, (μπαγδατόπηχες) διαστάσεων 2×2εκ. περίπου και στερεώνονται στην κάτω παρειά των δοκών του ορόφου και των ζευκτών της στέγης, ενώ το οροφοκονίαμα είναι από γιαγλί με περίτεχνες γύψινες διακοσμήσεις. Στον όροφο αποκαλύφθηκαν οροφογραφίες και διακοσμητικές ταινίες με ζωγραφικό διάκοσμο, που διασώζονται αποσπασματικά λόγω αποσαθρώσεων και πτώσεων του αυθεντικού επιχρίσματος.

Ο αύλειος χώρος του κτιρίου διαμορφώνεται σε διάφορες στάθμες με την βοήθεια λιθόκτιστων τοιχίσκων με επίστεψη από ολόσωμο λαξευτό μάρμαρο. Ο μανδρότοιχος που περιφράσσει το οικόπεδο, είναι κατασκευασμένος από λιθοδομή, σοβατισμένη με πατητό επίχρισμα και επίστεψη από τσιμεντοκονία. Στο επάνω μέρος του μανδρότοιχου υπάρχει σήμερα νεώτερο σιδηρό κιγκλίδωμα. Από μαρτυρίες κατοίκων, ο μανδρότοιχος ήταν πολύ ψηλός μέχρι το τέλος της 10ετίας του 1950.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από την Πολεοδομία, το Υποθηκοφυλακείο Αθηνών και το Κτηματολόγιο, το κτίριο οικοδομήθηκε κατά το πρώτο τέταρτο του 20^ου αιώνα, αφού το 1923 εμφανίζεται στο Κτηματολογικό διάγραμμα Καλλιθέας.

Κατά την περίοδο 1950-1957 και με βάση οικοδομική άδεια Πολεοδομικού Γραφείου Αθηνών – Προαστείων για «αντικατάσταση ξύλινου πατώματος με πλάκα από μπετόν αρμέ», γίνεται αντικατάσταση των παλαιών ξύλινων πατωμάτων των βοηθητικών χώρων και του δώματος με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος.

Το 1981, εκδίδεται από το ΤΑΣ άδεια επισκευής σεισμοπλήκτου, με βάση την οποία κατασκευάζονται τοπικοί μανδύες ενίσχυσης από πεταχτή τσιμεντοκονία.

ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Οι επεμβάσεις είναι κυρίως δομικές, ωστόσο το κτίριο έχει διατηρήσει την ακεραιότητα και τη συνοχή του, τόσο αισθητικά, όσο και στο επίπεδο της αντιληπτικότητας και ενότητας των χώρων του. Αυτό οφείλεται στην αυστηρή και ισχυρή γεωμετρική του διάρθρωση.   

Κατά τη δόμηση του κτιρίου έχουν ακολουθηθεί τα νεοκλασικά πρότυπα, τόσο στην τυπική διαμόρφωση της κάτοψης, που είναι τριμερώς χωρισμένη, με το κλιμακοστάσιο στον κεντρικό άξονα, όσο και της όψης, που  όμως παρουσιάζει μεγάλη ελευθερία ως προς τη διαμόρφωση των όγκων. 

Η κύρια όψη του κτιρίου, (αρχική φάση), ακολουθεί τη μορφολογία του κλασσικού ρυθμού, όσον αφορά στην παρουσία του άξονα, στη συμμετρία των κάθετων ανοιγμάτων ως προς τον άξονα και στην οριζόντια διάρθρωση-διαχωρισμό σε βάση, κορμό και στέψη. Η μικρή σε ύψος βάση της οδού Μενελάου, διαμορφώνεται με ανεπίχριστη λαξευτή λιθοδομή μεγάλων δόμων από ασβεστόλιθο και πωρόλιθο κατά το σύστημα της ισόδομης και διαχωρίζεται από τον κορμό με μικρό και απλό γείσο από λαξευτούς λίθους. Ο κορμός στο επίπεδο του υπερυψωμένου ισογείου φέρει απλό διάκοσμο με γραμμικές μαρμάρινες παραστάδες που περιβάλλουν την κυρία είσοδο.

Τα στοιχεία του ρυθμού  εμφανίζονται και στον όροφο όπου τα συμμετρικά ανοίγματα των παραθύρων φέρουν ποδιά με ταμπλά απλής μορφής. Η στέψη μορφώνεται με περιμετρικό γείσο, διακοσμημένο με κυμάτια από τραβηχτά επιχρίσματα, που υπάρχουν επάνω και κάτω από μια σειρά κιβωτιοειδών γεισιπόδων, το περίγραμμα των οποίων κοσμείται επίσης με κυμάτια. Η στέψη απολήγει σε πολυγωνική κεραμοσκεπή στέγη με κοίλα βυζαντινά κεραμίδια, ακροκέραμα στην περίμετρο και γωνιακά κεραμικά ανθέμια στις γωνίες. Ο κορμός, τέλος, που είναι επιχρισμένος με λείο σοβά από ασβεστοκονίαμα, αποτελείται από μια μόνο οριζόντια ζώνη, καθώς δεν διατρέχεται από διακοσμητική περιμετρική ταινία στο επίπεδο της στάθμης του ορόφου. Αυτό, προσδίδει στο κτίριο μια απλοποίηση ως προς τα νεοκλασικά πρότυπα και ένα σαφή κατακορυφισμό. Η κύρια όψη ακολουθεί τους κανόνες συμμετρίας, με τρία ανοίγματα ανά όροφο, συμμετρικά τοποθετημένα ως προς τον κατακόρυφο άξονα. Ο άξονας αυτός επιτείνεται με την προεξοχή του κεντρικού κλιμακοστάσιου, ενώ πάνω σ’ αυτόν ανοίγεται και η κύρια είσοδος, η οποία τονίζεται ιδιαίτερα από την ύπαρξη προστεγάσματος και ολόσωμων πέτρινων παραστάδων. Ανάλογη συμμετρία παρουσιάζεται και στη δυτική όψη, όπου το κεντρικό δωμάτιο και το τζαμωτό με το οποίο συνέχεται είναι στον άξονα συμμετρίας. Η συμμετρία, διασπάται από τον οκταγωνικό χώρο στη ΒΔ γωνία.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι τρεις εξώστες που διαμορφώνονται στον όροφο, καθώς εξασφαλίζουν έναν ενδιαφέροντα διάλογο του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ – ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ – ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ

Το κτίριο πριν από τις Επεμβάσεις έδινε εικόνα εγκατάλειψης :

• απολεπίσεις δομικού υλικού,
• εξανθήσεις αλάτων,
• διάφορες κρούστες αποσάθρωσης,
• κυψέλωση κονιαμάτων,
• αποχρωματισμός και κηλίδες
• ρηγματώσεις κατακόρυφες, οριζόντιες, λοξές υπό γωνία 45^ο
• φέρουσα λιθοδομή: αποκολλήσεις τοίχων και τοιχοποιίας-οροφής
• Στοιχεία Ο.Σ. ρηγματώσεις, απολέπιση, τοπική αποδιοργάνωση, ενανθράκωση
• Στα επιχρίσματα φθορές στα σημεία που έχουν ρηγματώσεις
• Στα γείσα, αποκόλληση και πτώση τραβηχτών
• Μη φέρουσες τοιχοποιίες από πλινθοδομή και τσατμά ρηγματώσεις         
• Πατώματα/ στέγες αποσάθρωση, ξήρανση δομικής ξυλείας

Κύρια αίτια των βλαβών-φθορών η σεισμική δράση, η έλλειψη ισχυρών οριζόντιων περιμετρικών διαζωμάτων, το πολυγωνικό-ασύμμετρο μη κλειστό σχήμα του φορέα, (έλλειψη έννοιας κιβωτίου), το σύμμικτο του φορέως, η φυσική γήρανση των δομικών υλικών, η διάβρωση από κατερχόμενα ή ανερχόμενα ύδατα και υγρασία, οι φθορές των υλικών λόγω περιβαλλοντικών δράσεων, η ανεπαρκής έως και ελλειπής συντήρηση. Σημειωτέον ότι μετά το σεισμό της 24/2/1981, στο κτίριο είχαν διαπιστωθεί βλάβες, όπως διαμπερείς ρηγματώσεις στην φέρουσα τοιχοποιία, ελαφρές ρηγματώσεις σε φέρουσα και μη φέρουσα τοιχοποιία, ρηγματώσεις στις οροφές και αποκολλήσεις με τις τοιχοποιίες, και είχε επισκευασθεί με την χρήση δύο τοπικών μανδυών από τσιμεντοκονία

 Από την Παθολογία του κτιρίου, τη μελέτη του Γεωλογικού Χάρτη της Αθήνας και ενδελεχή μακροσκοπική εξέταση, διαπιστώθηκε ότι δεν υφίστατο πρόβλημα στην πέτρινη θεμελίωση.

Έδαφος από τεταρτογενείς αποθέσεις μικτών φάσεων – άμμος, χαλίκι, κροκάλες και αργίλος – με σεπιτρ.>150 kpaskal.

ΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Τα κύρια τυπολογικά και μορφολογικά στοιχεία του μνημείου διακρίνονταν αμέσως, καθώς το αυθεντικό υλικό είχε παραμείνει ανέπαφο κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Οι παλαιότερες επεμβάσεις  ήταν εύκολα αναγνωρίσιμες και εν μέρει μορφολογικά αδιάφορες. Τα σκυροδέματα της προσθήκης του ΝΑ εξώστη και του WC, ενσωματωμένα εδώ και πενήντα χρόνια, τόσο λειτουργικά, όσο και στατικά, δεν θεωρήθηκε σκόπιμο να απομακρυνθούν. Με βάση τα ίχνη από τον παλαιό μαντρότοιχο, που υψομετρικά συμπίπτουν με το επί της Μενελάου ΝΑ τμήμα, αποφασίστυηκε η καθαίρεση των νεώτερων μεταλλικών κιγκλιδωμάτων και ανάκτιση του μανδρότοιχου στην παλαιά μορφή του.

Σημειωτέον ότι το κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο για χρήση, ΚΙΤΡΙΝΟ, στο σύνολό του, τόσο από την Πρωτοβάθμια, όσο και από την Δευτεροβάθμια Επιτροπή, για τον λόγο δε αυτό εγκαταλείφθηκε, τόσο το ισόγειο που χρησιμοποιείτο σαν δημόσιο νηπιαγωγείο, όσο και ο όροφος που κατοικείτο από τη μία εκ των ιδιοκτητών.

ΑΙΤΙΑ ΒΛΑΒΩΝ

σεισμική δράση ιδιαίτερα 7ης Σεπτεμβρίου 1999, λόγω ελλείψεως οριζόντιων διαφραγμάτων και ισχυρών κατακόρυφων στοιχείων για την ανάληψη διατμητικών κυρίως δυνάμεων.

Σημειωτέον ότι το κτίριο είχε υποστεί βλάβες και από τον σεισμό της 24^ης Φεβρουαρίου 1981, όπως, διαμπερείς ρηγματώσεις στην φέρουσα τοιχοποιία, ελαφρές ρηγματώσεις σε φέρουσα και μη φέρουσα τοιχοποιία, ρηγματώσεις στις οροφές και αποκολλήσεις με τις τοιχοποιίες, κλπ., και είχε επισκευασθεί με την χρήση κυρίως τοπικών μανδυών από τσιμεντοκονία, σύμφωνα με Άδεια Σεισμοπλήκτου του 2ου Τομέα Αποκαταστάσεως Σεισμοπλήκτων Πειραιά.

ΣΤΕΡΕΩΣΗ – ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η επιλογή των Υλικών & Μεθοδολογιών Επέμβασης έγινε με γνώμονα το σεβασμό :

   των ιστορικών και αισθητικών αξιών του κτιρίου

   της αρχικής υπόστασης και των αυθεντικών του στοιχείων, στο βαθμό που αυτά έχουν αναγνωρισθεί κατά την σύνταξη της παρούσας Μελέτης, καθώς και των μεταγενέστερων επεμβάσεων

   των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων του

   του δομικού του συστήματος και των υλικών δόμησης

Κατά τη σύνταξη της Μελέτης Στερέωσης-Αποκατάστασης-Ανάπλασης ελήφθησαν υπόψη :

   τα αιτία που προκάλεσαν  τις βλάβες/ φθορές,

   οι απαιτήσεις των ισχυόντων Κανονισμών,

ü      οι Αρχές Αναστήλωσης-Αποκατάστασης,

ü      οι σύγχρονες ανάγκες των ενοίκων.

Στο πλαίσιο Αποκατάστασης-Ανάπλασης έγινε αποξύλωση των κακότεχνων πρόσθετων μεταγενέστερων κιγκλιδωμάτων σύμφωνα με τα Σχέδια της Πρότασης, καθαρισμός της ισόδομης λιθοδομής της βάσης του κτιρίου και των παραστάδων της Κεντρικής εισόδου από νεώτερα επιχρίσματα και χρώματα, αντικατάσταση των δύο εσωτερικών πλίνθινων τοιχίσκων του παταριού του ορόφου με ξύλινο κιγκλίδωμα όμοιο με το υπάρχον, μείωση του ύψους του μανδρότοιχου επί της οδού Μενελάου και διαμόρφωση ανοίγματος για την τοποθέτηση δίφυλλης μεταλλικής ανοιγόμενης γκαραζόπορτας, ταιριαστής μορφολογικά με την παλαιά μεταλλική αυλόπορτα της οδού Μενελάου. Τέλος, προτείνεται η κατασκευή πέργκολας στην αυλή, στην θέση στάθμευσης του αυτοκινήτου, σύμφωνα με τα Σχέδια της Πρότασης.

ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ

Με βάση :

α) τις βλάβες-ζημιές που υπέστη το κτίριο λόγω του σεισμού της 7ης Σεπτεμβρίου 1999,

β) το γεγονός ότι η αποκατάστασή του με τοπικούς μανδύες μετά τους σεισμούς της 24ης Φεβρουαρίου 1981 φαίνεται ότι απέτυχε να διασφαλίσει το κτίριο από νέες βλάβες,

γ) το γεγονός ότι πρόκειται περί κηρυγμένου διατηρητέου μνημείου που χρήζει ειδικής Κρατικής Προστασίας,

δ) το γεγονός ότι χαρακτηρίστηκε Κίτρινο κατά τον σεισμό της 7/9/1999,

ε) τη διεύρυνση μερικών από τις ρωγμές, σε δοκούς και υποστηλώματα, που υπέστη το κτίριο λόγω του σεισμού της Σκύρου, (Ιούλιος 2001),

 έγιναν οι ακόλουθες εργασίες :

Αμφίπλευρος καθολικός οπλισμένος μανδύας από εκτοξευόμενο τσιμεντοκονίαμα 400kg/m3, πάχους 0.05 για την ενίσχυση των φερουσών τοιχοποιιών από λιθοδομή και την αύξηση της διατμητικής, εφελκυστικής και καμπτικής αντοχής του κτιρίου, (άρθρο 6β₂, Κ.Π.Ο.Ε.Κ.Β.Σ. 5.2.3.4.). Οπλισμός μανδυών με πλέγμα Τ139, στερέωση στη λιθοδομή μέσω φωλεών διαμπερών και μη, οπλισμένων με κλωβούς οπλισμού, καθώς και διατμητικών βλήτρων, διαμπερών και μη, για την καλύτερη συνεργασία του συστήματος μανδύας-λιθοδομή-μανδύας. Για καλύτερη συνεργασία, οι μανδύες γύρισαν στην περιοχή των λαμπάδων, αλλά με πάχος μικρότερο των 5εκ., προκειμένου να μην αλλοιωθεί το πλάτος των ανοιγμάτων, επειδή πρόκειται για διατηρητέο. Η εκτόξευση έγινε αφού οι επιφάνειες των τοίχων καθαρίστηκαν καλά από τα επιχρίσματα και τα σαθρά κονιάματα με εργαλεία λιθοξόου και με αεροβολή. Χρήση υδροβολής δεν επιτράπηκε για να μην προκληθούν ζημιές στις οροφογραφίες.

Καθαίρεση των μανδυών που κατασκευάσθηκαν μετά τον Σεισμό των Αλκυονίδων, (1981), (Α.Τ.Ο.Ε. 2251), αφού, όπως φαίνεται, οι μανδύες αυτοί αφενός δεν ανταποκρίθηκαν επαρκώς στις καταπονήσεις που προκάλεσε ο σεισμός της Πάρνηθας, (1999) και αφετέρου, για λόγους ομοιόμορφης κατανομής του σεισμικού φορτίου και ομοιόμορφης αύξησης των ακαμψιών των τοιχοδομών και συνεργασίας τους κατά την ώρα του σεισμού. Ÿ         Κατασκευή, στη στάθμη του πατώματος και της στέγης, (στέψη κτιρίου), περιμετρικού διαζώματος, (σενάζ), από οπλισμένο σκυρόδεμα C16/20, για την αποκατάσταση της διαφραγματικής λειτουργίας του κτιρίου. Το σενάζ του πατώματος στην περιοχή των λιθοδομών έγινε κατά μήκος αύλακας που διανοίχθηκε για το σκοπό αυτό στο εσωτερικό του κτιρίου με πλάτος 0.30μ και ύψος 0.25. Στη  στέψη κατασκευάσθηκε σενάζ σε όλο το πλάτος του τοίχου, (άρθρο 19α-Ο.Σ.) μετά προσοχής, για να μην προκληθούν ζημιές στις οροφογραφίες. Στις πλινθοδομές πληρώσεως έγινε επίσης σενάζ, για την ορθότερη περίδεση του κτιρίου. Σημειωτέον ότι ο οπλισμός των διαζωμάτων ηλεκτροσυγκολλήθηκε με τον οπλισμό των μανδυών της προηγούμενης παραγράφου, (ΚΠΟΕΚΒΣ 5.2.3.4.).

Τοποθέτηση μεταλλικών ελκυστήρων περίσφιξης των λιθοδομών διαμέτρου Φ18 από δομικό χάλυβα S40 (άρθρο 14). Η χρήση των ελκυστήρων έγινε προκειμένου να δημιουργηθεί κλειστός κλωβός για την πλήρη διαφραγματοποίηση του κτιρίου.

Εφαρμογή τσιμεντενέσεων κατά μήκος των ρηγματώσεων των φερόντων τοίχων από λιθοδομή, (άρθρο 12, Κ.Π.Ο.Ε.Κ.Β.Σ. 2.2.4.1.), προκειμένου να αποκατασταθεί η απωλεσθείσα λόγω των ρωγμών συνέχεια των τοιχοδομών, (βλ. Κατασκευαστική Λεπτομέρεια).

Ÿ         Αποξύλωση, (μετά προσοχής), και ανακατασκευή της ξύλινης στέγης, με μερική χρήση των παλαιών υλικών, (άρθρο 8β). Η στέγη θα αποκατασταθεί ως έχει σήμερα από πλευράς μορφής, κλίσεων, κλπ. με ξύλινα ζευκτά όμοιας μορφής με τα παλαιά και με κοίλα κεραμίδια βυζαντινού τύπου και ακροκέραμα απλά και γωνιακά όπως τα παλαιά. Θα διατηρηθούν οπωσδήποτε στην θέση τους οι ξύλινοι ελκυστήρες των ζευκτών, για να μην προκληθεί περαιτέρω βλάβη στις οροφογραφίες.

Ÿ         Στεγάνωση μικρής πλάκας δώματος με επίστρωση ασφαλτόπανου, (Α.Τ.Ο.Ε. 7912).

Ÿ         Αποκατάσταση του αποχετευτικού δικτύου των δύο διαμερισμάτων, (άρθρο 10α).

Ÿ         Αντικατάσταση των ειδών Υγιεινής, τόσο στο ισόγειο, όσο και στον όροφο.

Ÿ         Αποκατάσταση του δικτύου ύδρευσης των δύο διαμερισμάτων, (άρθρο 10β).

Ÿ         Αποκατάσταση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων των δύο διαμερισμάτων και του υπογείου, (άρθρο 10γ).

Ÿ         Αποκατάσταση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κοινόχρηστων χώρων, (άρθρο 10δ).

Ÿ         Αποξήλωση των ξύλινων δαπέδων και των δύο ορόφων με προσοχή, προκειμένου να ξαναχρησιμοποιηθεί η χρήσιμη ξυλεία, (άρθρο 18β).

Ÿ         Ανακατασκευή ξύλινων δαπέδων με χρήση μέρους της παλαιάς ξυλείας και συμπλήρωση με νέα όμοια με την παλαιά, (άρθρο 19).

Ÿ         Ανακατασκευή του φέροντος σκελετού του πατώματος με καινούργια ξυλεία και χρήση ξύλινων εγκάρσιων συνδέσμων από το ίδιο ξύλο, (άρθρο 20). Οι ξύλινες πατοδοκοί θα περασθούν με μηκυτοκτόνο συντηρητικό ξύλου, θα επαλειφθούν με προστατευτικό ασφαλτικό στις εδράσεις τους και θα τοποθετηθούν στις υπάρχουσες φωλεές με την χρήση κονίας σταθερού όγκου, αφού οι φωλιές καθαρισθούν και διαμορφωθούν (βλ. Κατασκευαστική Λεπτομέρεια). Ο χώρος μεταξύ δαπέδου και ψευδοπατώματος, αφού καθαριστεί από τα υπάρχοντα χώματα και μπάζα, θα πληρωθεί με θερμοηχομονωτικό υλικό.

Ÿ         Αποξήλωση μέρους των πλακοστρώσεων της ισόγειας βεράντας, (άρθρο 21).

Ÿ         Επίστρωση τμήματος ισόγειας βεράντας όπου αποξυλώνονται οι πλάκες με νέες όμοιες με τις παλιές, (άρθρο 22β).

Ÿ         Επισκευή ξύλινου εσωτερικού κλιμακοστασίου και χρωματισμός με βερνικόχρωμα, (άρθρο 23), Επίσης, επισκευή και χρωματισμός ξύλινης σκάλας παταριού ορόφου.

Ÿ         Επισκευή εξωτερικής μεταλλικής κλίμακας ορόφου, χρωματισμός με ριπολίνη, (άρθρο 23). Επίσης, επισκευή και χρωματισμός μεταλλικής σκάλας παταριού ισογείου.

Ÿ         Ανακατασκευή οροφοκονιαμάτων οροφής ισογείου, (άρθρο 27). Η ανακατασκευή επιβάλλεται λόγω καθαίρεσης και ανακατασκευής του πατώματος και θα γίνει με μπαγδατόπηχες και γιαγλί, όπως ακριβώς είναι και οι παλαιές οροφές.

Ÿ         Στερέωση, συντήρηση, αποκατάσταση των οροφογραφιών του ορόφου, (άρθρο   ).

     Αναλυτικώτερα, θα γίνουν οι ακόλουθες εργασίες :

ü      Προστασία/ υποστήλωση των οροφογραφιών κατά τη διάρκεια των αναστηλωτικών εργασιών της στέγης.

ü      Αποκατάσταση σάπιων οροφοπήχεων, καλή στερέωση όλων των πήχεων στις πατοδοκούς.

ü      Αποκατάσταση οροφοκονιαμάτων, όπου έχουν καταστραφεί .

ü      Στερέωση του υποστρώματος των οροφογραφιών, (κονιάματος), πάνω στις μπαγδατόπηχες.

ü      Στερέωση ζωγραφικής επιφάνειας.

ü      Αποκάλυψη, αποκατάσταση των οροφογραφιών που έχουν καλυφθεί με υδρόχρωμα.

ü      Συμπλήρωση περιοχών απώλειας σε όλες τις οροφογραφίες.

ü      Αισθητική αποκατάσταση.

Αποξύλωση όλων των κουφωμάτων, εσωτερικών και εξωτερικών, προκειμένου να «γυρίσει» ο μανδύας στους λαμπάδες. Η αποξύλωση θα γίνει μετά προσοχής, ώστε, αφενός να επαναχρησιμοποιηθούν όσα από τα κουφώματα είναι σε καλή κατάσταση αφού επισκευασθούν, και αφετέρου, να χρησιμοποιηθούν τα παλαιά σαν δείγματα για την ανακατασκευή όσων δεν είναι σε καλή κατάσταση διατήρησης. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στην διατήρηση των ιχνών των κασωμάτων, για την επανατοποθέτηση των κουφωμάτων στις παλαιές θέσεις, (άρθρο 30β). 

Επισκευή, συμπλήρωση, συντήρηση, επανατοποθέτηση και χρωματισμός όσων κουφωμάτων είναι δυνατόν να επισκευασθούν, (άρθρο 31). Ο χρωματισμός θα γίνει με ριπολίνες νερού, σύμφωνα με την χρωματική μελέτη, όπως αυτή θα εγκριθεί από το Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Ανακατασκευή όσων ξύλινων θυρών είναι κατεστραμμένες, (άρθρο 32), βαφή με ριπολίνες νερού, (Α.Τ.Ο.Ε. 7736-7738-7739-7754).

Ανακατασκευή εξωτερικών παραθύρων ή εξωστοθυρών με εξώφυλλα, (άρθρο 33β), τοποθέτηση, βαφή με ριπολίνες νερού, (Α.Τ.Ο.Ε. 7736-7738-7739-7754).

Επισκευή γύψινων διακοσμητικών στοιχείων που έχουν υποστεί βλάβες, (άρθρο 35).

Επισκευή αποκατάσταση ή, όπου έχει καταπέσει, ανακατασκευή γείσου και τραβηχτών επιχρισμάτων γείσου και γεισιπόδων, (άρθρο 37).

Χρωματισμός εσωτερικών τοίχων, πλην κουζίνας και WC, με πλαστικό χρώμα με σπατουλάρισμα της επιφάνειας, (άρθρο 38δ).

Xρωματισμός κουζινών και WC με ελαιόχρωμα, (άρθρο 38γ).

Χρωματισμός κτιρίου εξωτερικά με ανάγλυφο χρώμα τύπου Relief, (άρθρο 38δ).

Αποκατάσταση βλαβέντος Υποστηλώματος Κ₈, με την χρήση ειδικού τσιμεντοκονιάματος, υψηλής αντοχής και σταθερού όγκου, σύμφωνα με την παράγραφο 2.2 του τεύχους «Συνοπτικές Οδηγίες για επισκευή του Φέροντος Οργανισμού Κτιρίων από Οπλισμένο Σκυρόδεμα με Βλάβες από Σεισμό, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. – Ο.Α.Σ.Π.», (άρθρο 13 – Ο.Σ.).

Αποκατάσταση ρηγματώσεων Υποστηλωμάτων και Δοκών με χρήση ενέσιμων ρητινών, σύμφωνα με την παράγραφο 2.5 του τεύχους «Συνοπτικές Οδηγίες για επισκευή του Φέροντος Οργανισμού Κτιρίων από Οπλισμένο Σκυρόδεμα με Βλάβες από Σεισμό, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. – Ο.Α.Σ.Π.», (άρθρο 11 – Ο.Σ.).

Επισκευή και ενίσχυση όλων των Υποστηλωμάτων και των Δοκών, μετά από κατάλληλη προετοιμασία, με την χρήση Σύνθετων Υλικών από ίνες Υάλου Υψηλής Αντοχής, (συρραμένες ή πλεγμένες σε μορφή υφάσματος και εμποτισμένες με ειδικές εποξειδικές ρητίνες), σύμφωνα με την παράγραφο 2.8 του τεύχους «Συνοπτικές Οδηγίες για επισκευή του Φέροντος Οργανισμού Κτιρίων από Οπλισμένο Σκυρόδεμα με Βλάβες από Σεισμό, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. – Ο.Α.Σ.Π.», (άρθρο 39).

5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.-Χάρτης της Βενετίας , 1964

2.-Διακήρυξη του Άμστερνταμ , 1975

3.-Σύμβαση της Γρανάδας , 1985

4.-Συστάσεις Διεθνούς Συνεδρίου ICCROM-IZIIS , Γιουγκοσλαβία 1985   

5.-Κατευθυντήριες Προδιαγραφές Έργων Βλαμμένων από Σεισμό , Υ.Δ.Ε. 1978

6.-Συστάσεις για επισκευές κτιρίων βλαμμένων από σεισμό, Ε.Μ.Π. 1978

7.-Επισκευή ζημιών από σεισμούς σε κτίρια, Α.Π.Θ. 1978

8.-Σχέδιο κανονισμού για τον υπολογισμό κτιρίων από Τοιχοποιία , Υ.Δ.Ε./ Ε.Μ.Π

9.-Επισκευές , Ενισχύσεις, Παραδείγματα Διαστασιολόγησης Τ.Ε.Ε. 1987

10.-Εφαρμοσμένη Έρευνα στις Ενισχύσεις Τοιχοποιίας, ΥΠ.ΠΟ./ Ε.Μ.Π. 1989

11.-Η Μηχανική της Τοιχοποιίας, Αθήνα 1986, Θ.Π. Τάσιος

12.-Μελέτη Αποκατάστασης Μνημείων και Συνόλων , 1992 , Δανιήλ Ορφανουδάκης

13.-Οι στέγες στην Οικοδομή , Αθήνα 1984 , Π.Ιωαννίδης

14.-Βλάβες Δομικών Έργων, Τόμοι Ι, ΙΙ, Rybicki

15.-Οικοδομική: Τοιχοποιίαι & Συναφείς Κατασκευαί, Πατώματα, Ξύλιναι Χονδροκατασκευαί, Κυπριανού Μπίρη, 1961

16.-Αποκατάσταση τριών διατηρητέων μνημείων ιδιοκτησίας ΥΠ.ΠΟ., Ευαγγελία Βαρουτά-Φλώρου, Τεχνική Περιοδική Έκθεση ΥΠ.ΠΟ., Αθήνα 1984

17.-Περί των Μνημείων της Νεώτερης Ελλάδας , Ευαγγελία Βαρουτά-Φλώρου, Πρακτικά Συνεδρίου “O Όλυμπος στους αιώνες”, Ελασσόνα 1996

18.-Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ του χθες και του σήμερα, Εκδόσεις ΕΡΕΥΝΑ, Χρήστος Παπάζογλου, Ιανουάριος 2000

19.-Conservation of Historic Buildings, B. Fielden

20.-Τεχνικογεωλογικός – Γεωτεχνικός Χάρτης, Σαμπατακάκης

21.-Il Restauro Delle Construzioni in Muratura / Problemi Metodologici e Techine di Consolidamento, 3 Corso ASSIRCCO Paolo Marconi, 1980

22.-International Course on Structural Consolidation of Ancient Buildings Leuven. Belgium, 1986

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Read Full Post »

ΚΤΙΡΙΟ ΠΑΝΟΣ 16, ΠΛΑΚΑ

Για την στερεωτική αποκατάσταση του μνημείου, η Οριστική μελέτη προέβλεπε σε γενικές γραμμές, αφενός την αποκατάσταση-ενίσχυση των τοιχοδομών με καθολικά ενέματα ομογενοποίησης και μανδύες πεταχτής τσιμεντοκονίας ή gunite (εξωτερικά & εσωτερικά αντίστοιχα) στην ανωδομή και οπλισμένου σκυροδέματος στην θεμελίωση, και αφετέρου, την διαμόρφωση ισχυρών κατά το δυνατόν διαφραγμάτων σε όλα τα επίπεδα, με την κατασκευή σενάζ στις στάθμες των πατωμάτων, σύνδεση της ακραίας και των δύο πρώτων εσωτερικών δοκών με ντίζες ή σιδηρογωνιές για την δημιουργία άκαμπτου δίσκου και την αντικατάσταση στέγης και πατωμάτων με την χρήση σύνθετου ξύλου.

Λόγω :

1^ον) των προβλημάτων που προέκυψαν από το σεισμό της 7^ης Σεπτεμβρίου 1999, όπως κατάπτωση μεγάλου τμήματος του παράσπιτου, (βλέπε και συμπληρωματική τεχνική έκθεση 11/ 7/ 2000),

2^ον) εδαφικού υλικού θεμελίωσης παράσπιτου κατώτερου ποιοτικά απ’ ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί και ληφθεί υπόψη κατά την σύνταξη της μελέτης (πρόκειται για μπαζώματα – χαλαρές ανθρωπογενείς αποθέσεις που εκτείνονται σε μεγάλο βάθος, με υπόβαθρο που δεν μπόρεσε να ανιχνευθεί),

3^ον) πολύ κακής ποιοτικά τοιχοποιίας με ανύπαρκτο συνδετικό κονίαμα, (πρόκειται ουσιαστικά για ξερολιθιά), διαπίστωσης που έγινε στην φάση αποκατάστασης του μνημείου και μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων,

4^ον) του πρωτοκόλλου ετοιμορροπίας που συνέταξε μετά τον καταστροφικό σεισμό της 7^ης Σεπτεμβρίου 1999 το αρμόδιο Πολεοδομικό Γραφείο, το οποίο και επισυνάπτεται,

έγινε επανεκτίμηση των προτεινόμενων επεμβάσεων και, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα και συνθήκες, κρίθηκε απαραίτητo να γίνουν συνολικά οι ακόλουθες εργασίες :

-Ανακατασκευή του τοίχου του παράσπιτου που έχει καταρρεύσει. Στο μεν ισόγειο η ανάκτιση θα γίνει με αργολιθοδομή και σενάζ στην στάθμη του πατώματος, στον δε όροφο με διαζωματική τοιχοποιία, σύμφωνα με τα Σχέδια Λεπτομερειών Λ-19, Λ-19α, Λ-19β. Η αργολιθοδομή, θα πρέπει να γίνει με την χρήση των παλαιών λίθων και συμπλήρωση με νέους, εφόσον οι παλαιοί δεν επαρκέσουν, με καλή εμπλοκή και με χρήση διαμπερών λίθων. Όλη η τοιχοποιία θα πρέπει στην συνέχεια να επενδυθεί με πεταχτή τσιμεντοκονία, προκειμένου να μην διακοπεί η συνέχεια του μανδύα.

-Ανάκτιση ετοιμόρροπου τμήματος εσωτερικής παρειάς λιθοδομής νοτιοδυτικού τοίχου, (βλέπε Σχ. 130C), σύμφωνα με ΛΕΠΤ. Λ-10, με την χρήση των παλαιών λίθων και συμπλήρωση με νέους, εφόσον οι παλαιοί δεν επαρκέσουν. Κατά την ανάκτιση, θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην τοποθέτηση διαμπερών λίθων και στην καλή μεταξύ των λίθων εμπλοκή.

-Πλαγιοενισχύσεις θεμελίωσης (Σχ. 128Β), με μανδύες οπλισμένου σκυροδέματος, σύμφωνα με ΛΕΠΤ. Λ-01 και Λ-02.

-Κατασκευή τοιχίων και πλάκας επί εδάφους με οπλισμένο σκυρόδεμα C16/20, περιμετρικά του υπογείου του παράσπιτου, σύμφωνα με Σχ. 128Β και ΛΕΠΤ. Λ-04 και Λ-05.    

– Βαθύ αρμολόγημα με υλικό ταχείας αναπτύξεως αντοχής, όπως SPEEDCRETE ή INTOCRET με τη χρήση ινών πολυπροπυλενίου τύπου Polyfibre. Του αρμολογήματος θα προηγείται καλός και βαθύς καθαρισμός των μεταξύ των λίθων αρμών με εργαλεία χειρός (ματσακόνια, κλπ), αεροβολή και υδροβολή, μέχρις ότου αφαιρεθούν όλα τα σαθρά και αποκολλημένα παλαιά κονιάματα. Παράλληλα με την αρμολόγηση, θα γίνεται λιθοσυρραφή κατά μήκος των ρηγματώσεων και αποκολλήσεων, (ΛΕΠΤ. Λ-09α & Λ-09β), τοποθέτηση σωληνίσκων ενεμάτων σε ρομβοειδή κάνναβο 0.50 μ. καθώς και κατά μήκος των ρηγματώσεων-αποκολλήσεων (Λ-07, Λ08) και διαμόρφωση των φωλεών στερέωσης των πλεγμάτων με αφαίρεση μικρών λίθων (τσιβικιών) από τη λιθοδομή. Στην συνέχεια, θα γίνεται διάνοιξη αυλάκων για την κατασκευή οριζόντιου διαζώματος (σενάζ) στη στάθμη των πατωμάτων και διαμόρφωση φωλεών για τις πατοδοκούς, θα τοποθετείται ο οπλισμός των διαζωμάτων και οι κλωβοί οπλισμού των φωλεών, τα πλέγματα των μανδυών, τα βλήτρα και ο πρόσθετος οπλισμός λαμπάδων, γωνιών, πρεκιών, σύμφωνα με ΛΕΠΤ. Λ-11, Λ-12, Λ-13, Λ-14 και θα γίνεται σκυροδέτηση των διαζωμάτων.

– Τοποθέτηση ξύλινων πατοδοκών από σύνθετη ξυλεία διαστάσεων 9 x 16.8, με εγκάρσια τμήματα δοκών για την δημιουργία εσχάρας και την μέσω αυτής ακαμπτοποίηση του πατώματος (βλ. ΛΕΠΤ. Λ-20).

– Εφαρμογή πεταχτής τσιμεντοκονίας στο εξωτερικό του κτιρίου μέγιστου πάχους 5εκ. με πλέγμα Τ196.

– Εφαρμογή Gunite στο εσωτερικό πάχους 7εκ. με πλέγμα Τ196.

– Ανακατασκευή της στέγης σύμφωνα με το Σχέδιο C132B  και τις ΛΕΠΤ. Λ-23^α, Λ-23β.

 

Οι εργασίες καθαρισμού των τοιχοδομών από τα επιχρίσματα και τα σαθρά και αποκολλημένα κονιάματα θα γίνονται μετά προσοχής και κατά τμήματα και αμέσως θα εφαρμόζεται το βαθύ αρμολόγημα, λόγω μεγάλης επικινδυνότητας και αφού θα έχουν ληφθεί όλα τα απαιτούμενα από την σχετική Νομοθεσία μέτρα για την προστασία εργαζομένων και διερχομένων, καθώς και για την εξασφάλιση του μνημείου από κατάρρευση. Το αρμολόγημα γίνεται με τσιμεντοειδές ταχείας αναπτύξεως αντοχής, παρά το γεγονός ότι εφαρμόζονται περιμετρικοί αμφίπλευροι μανδύες και καθολικά ενέματα, εργασίες που σε άλλα μνημεία θα θεωρούντο υπερεπαρκείς, προκειμένου να μην τεθούν εν κινδύνω λόγω της ετοιμορροπίας, τόσο το ίδιο το κτήριο, όσο και οι εργαζόμενοι και διερχόμενοι, (σημειωτέον ότι λόγω της θέσης του κτιρίου διέρχονται από εκεί καθημερινά εκατοντάδες τουρίστες), αλλά και για να αυξηθεί ο ρυθμός εργασίας που θα είναι χαμηλός στην περίπτωση που θα χρησιμοποιηθεί απλή τσιμεντοκονία, λόγω σημαντικά μεγαλύτερης αναμονής χρόνου, ώσπου να αναπτυχθούν κάποιες αντοχές ικανές, άρα η μέθοδος αυτή είναι ασύμφορη οικονομοτεχνικά, διότι θα έχει σαν αποτέλεσμα, όχι μόνο την αύξηση του χρόνου εκτελέσεως της εργασίας, αλλά και την αύξηση του συνολικού χρόνου εκτελέσεως του έργου, παράλληλα δε χαμηλότερη ποιότητα (μειωμένη αντοχή τοιχοποιίας).

Σημειωτέον ότι, η εργασία αρμολόγησης, (εργασία που ουσιαστικά αποσκοπεί μαζί με τα ενέματα στην παρθενική αποκατάσταση της φέρουσας τοιχοποιίας), δεν θα πρέπει να κριθεί πλεονάζουσα λόγω των μανδυών που προβλέπει η μελέτη, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, με τον τρόπο αυτό θα μειώσουμε σε μεγάλο βαθμό την επικινδυνότητα του κτηρίου κατά την διάρκεια εκτέλεσής του και θα αυξήσουμε την τελική αντοχή, αφού θα έχει επιτευχθεί η ομογενοποίηση της λιθοδομής, υλικού που εκ της φύσεώς του είναι ανομοιογενές και ανισότροπο, ενώ, με την κατασκευή των μανδυών, θα επιτευχθεί η Αντισεισμική θωράκιση του μνημείου. Η χρήση ινών πολυπροπυλενίου μέσα στην κονία, δέον να μη θεωρηθεί ιδιαιτέρως πλεονάζουσα, αφού οι ίνες είναι σήμερα υποκατάστατο του άχυρου και των τριχών αιγός, υλικών που η λαϊκή σοφία είχε ανακαλύψει και έκανε χρήση σαν ενισχυτικό του κονιάματος. Τέλος, ας σημειωθεί ότι η κατασκευή των μανδυών θα είναι δύσκολη έως και αδύνατη, αν δεν προηγηθεί η προτεινόμενη αρμολόγηση, λόγω της κατάστασης ετοιμορροπίας του κτηρίου, τυχόν δε εφαρμογή των μανδυών κατά πολύ μικρά τμήματα, θα έχει σαν αποτέλεσμα την μεγάλη αύξηση του κόστους -εργατικά, αλληλοεπικάλυψη πλεγμάτων, κλπ.- με παράλληλη μείωση της ποιότητας του σκυροδέματος, την δυσκολία συντήρησης (curing) και την πρόκληση μεγάλου πλήθους ρηγματώσεων. Με την προτεινόμενη εργασία, δίδεται η δυνατότητα εφαρμογής των ενεμάτων πριν από την κατασκευή των μανδυών και με τον τρόπο αυτό το κτίριο να είναι ασφαλέστερο, ώστε να μπορεί να γίνει ευχερέστερα η διάνοιξη της προβλεπόμενης από την μελέτη αύλακας για την κατασκευή του ενδιάμεσου σενάζ από oπλισμένο σκυρόδεμα.

Για την κατασκευή του ενδιάμεσου σενάζ, θα γίνεται αφαίρεση λίθων με «χάντρωμα» αύλακας στην μία πλευρά του τοίχου πρώτα και εν συνεχεία στην άλλη, αφού σκυροδετηθεί η πρώτη. Κάθε αύλακα θα οπλίζεται με διαμήκη οπλισμό 4Φ12, κλειστούς συνδετήρες Φ8/40 και φουρκέτες Φ8/40. Η εξωτερική αύλακα θα έχει φουρκέτες-συνδετήρες με αναδιπλούμενα σκέλη, που θα ξεδιπλώνουν προς την εσωτερική αύλακα, (ή και αντιστρόφως), προκειμένου εξωτερική και εσωτερική αύλακα να συνδεθούν μεταξύ τους, (βλέπε ΛΕΠΤ. Λ-19). Όπου η αφαίρεση των λίθων είναι αδύνατη ή ενέχει κινδύνους, (διαμπερείς λίθοι, κλπ), η διάνοιξη θα γίνεται με την μέθοδο της θερμικής λόγχης. Η διάνοιξη των αυλάκων θα γίνεται τμηματικά και τα διανοιγόμενα τμήματα θα σκυροδετούνται άμεσα. Όλοι οι οπλισμοί θα συνδέονται μεταξύ τους και θα αλληλεπικαλύπτονται σύμφωνα με τους ισχύοντες Κανονισμούς. Όπου κρίνεται σκόπιμο από την Επίβλεψη, θα γίνονται υποστυλώσεις, αντιστηρίξεις, στερεώσεις. 

Όπου στον όροφο υπάρχει τοιχοποιία χωρίς αντιστοιχία στο ισόγειο, το σενάζ θα μετατρέπεται σε δοκό με τον ανάλογο οπλισμό.

Στους λαμπάδες όλων των ανοιγμάτων θα τοποθετείται πρόσθετος κατακόρυφος οπλισμός 2Φ14. Στους πεσσούς  Κ₃ – Κ₇ τοποθετείται 2Φ16 (ανά παρειά).

Τα άκρα των πεσών Κ₃ – Κ_9, μετά την καθαίρεση της ενδιάμεσης λιθοδομής για τη δημιουργία ανοίγματος, θα διαμορφωθούν σε στύλους από οπλισμένο σκυρόδεμα C16/ 20 ή εκτοξευμένο σκυρόδεμα, (βλέπε ΛΕΠΤ. Λ-15).

Ο πεσσός Κ₁₀ θα έχει πρόσθετη ενίσχυση από σιδηρογωνιές και λάμες σύμφωνα με την ΛΕΠΤ. Λ-16.

Στους λαμπάδες όλων των ανοιγμάτων θα γίνει πεταχτή τσιμεντοκονία πάχους όχι μεγαλύτερου των 4 εκ., προκειμένου να μην αλλοιωθούν οι παλαιές διαστάσεις των κουφωμάτων. Για τον λόγο αυτό, στην περιοχή των λαμπάδων θα τοποθετείται πλέγμα Τ139 και όχι Τ196, επειδή το Τ139 έχει μικρότερο πάχος και κάμπτεται ευκολώτερα.          

Το πάχος του gunite θα μειώνεται ελαφρώς και σταδιακά προς τα επάνω, προκειμένου να φθάσει περίπου στο πάχος που είχε παλαιά ο σοβάς, έτσι ώστε να μη χρειασθεί να γίνουν παρεμβάσεις στις οροφογραφίες, ή να γίνουν οι λιγότερες δυνατές κατά μήκος του περιγράμματός τους και στον βαθμό που δεν θα επηρεάζεται ο ζωγραφικός διάκοσμος.

Οπωσδήποτε, σε καμία περίπτωση, το gunite δεν θα πρέπει να έχει πάχος μικρότερο από 5 εκ., διότι δεν θα μπορεί να διαδραματίσει το ρόλο μανδύα και να αναλάβει τις αναπτυσσόμενες εφελκυστικές δυνάμεις.

Οι εργασίες καθαίρεσης των λιθοδομών για την δημιουργία νέων ανοιγμάτων θα γίνει με τη δέουσα προσοχή και αφού γίνουν οι απαραίτητες στερεώσεις της λιθοδομής, υποστυλώσεις και αντιστηρίξεις.

Τέλος θα πρέπει να γίνουν κάποιες μικροεργασίες, όπως :

-Στεγάνωση κενού μεταξύ μεταξύ αντηρίδας και τοίχου με τη χρήση ειδικού υλικού για την παράλληλη απομόνωση των δύο στοιχείων για αποφυγή δημιουργίας κριού.

-Κατασκευή δοκών από οπλισμένο σκυρόδεμα C16/ 20 30/ 60 – 4Φ14 κάτω – 2Φ14 άνω, σύμφωνα με τα Σχέδια, για την έδραση των τοίχων του Α! ορόφου. 

-Ανάρτηση Οροφογραφιών

Θα γίνει με ειδικά άγκιστρα που θα αναρτηθούν από τις παρειές των Πατοδοκών και από τους ελκυστήρες των ζευκτών της Στέγης, σύμφωνα και με τις οδηγίες των Συντηρητών του ΥΠ.ΠΟ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.-Χάρτης της Βενετίας , 1964

2.-Διακήρυξη του Άμστερνταμ , 1975

3.-Σύμβαση της Γρανάδας , 1985

4.-Συστάσεις Διεθνούς Συνεδρίου ICCROM-IZIIS , Γιουγκοσλαβία 1985   

5.-Κατευθυντήριες Προδιαγραφές Έργων Βλαμμένων από Σεισμό , Υ.Δ.Ε. 1978

6.-Συστάσεις για επισκευές κτιρίων βλαμμένων από σεισμό, Ε.Μ.Π. 1978

7.-Επισκευή ζημιών από σεισμούς σε κτίρια , Α.Π.Θ. 1978

8.-Σχέδιο κανονισμού για τον υπολογισμό κτιρίων από Τοιχοποιία , Υ.Δ.Ε./ Ε.Μ.Π

9.-Σχέδιο Kανονισμού για τον Yπολογισμό κτιρίων από Τοιχοποιία ,

Υ.Δ.Ε./Ε.Μ.Π. (Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Ω.Σ.)

10.-Επισκευές , Ενισχύσεις, Παραδείγματα Διαστασιολόγησης Τ.Ε.Ε. 1987

11.-Εφαρμοσμένη Έρευνα στις Ενισχύσεις Τοιχοποιίας , ΥΠ.ΠΟ./ Ε.Μ.Π. 1989

12.-Conservation of Historic Buildings , B. Fielden

13.-Practical Building Conservation , Εnglish Heritage Technical Handbook , Ashurst

14.-Η εφαρμογή της Αντισεισμικής Θεωρίας εις τον Υπολογισμόν και την Κατασκευήν , 1956 , Μ. Σωτηριάδης

15.-Η Στατική και Δυναμική Αντισεισμική Θεωρία και η Εφαρμογή της στην Πράξη , Αθήνα 1969 , Ηλίας Κοσμόπουλος

16.-Η Μηχανική της Τοιχοποιίας , Αθήνα 1986 , Θ.Π. Τάσιος

17.-Επιτόπου Αποτίμηση της Αντοχής των Υλικών της Τοιχοποιίας Σεμινάριο Ε.Ο.Κ. / C OM E T Τ/ Ε.Μ.Π. , 1991 , Θ.Π. Τάσιος

18.-Αντισεισμικά Κτίρια , Γενική Διάταξη / Κατασκευαστικές Λεπτομέρειες , Σπυρόπουλος – Καραβεζύρογλου

19.-Μελέτη Αποκατάστασης Μνημείων και Συνόλων , 1992 , Δανιήλ Ορφανουδάκης

20.-Εφαρμογή στην Δόμηση – Τεχνική Επιθεώρηση 1986

21.-Τεχνικογεωλογικός – Γεωτεχνικός Χάρτης , Σαμπατακάκης

22.-Μελέτη Ροτόντας , Υ.Α.Σ.Β.Ε. , Θεσσαλονίκη 1980

23.-Οι στέγες στην Οικοδομή , Αθήνα 1984 , Π.Ιωαννίδης

24.-Βλάβες Δομικών Εργων ,Τόμοι Ι , ΙΙ , Rybicki

25.-Σιδηρά Δομικά Έργα , Αντ. Κωστέα , Τ.Ε.Ε.

26.-Les Charpentes en Bois , Yves Gasc-R. Delporte , Editions Eyrolles

27.-Οικοδομική : Τοιχοποιίαι & Συναφείς Κατασκευαί , Πατώματα , Ξύλιναι Χονδροκατασκευαί , Κυπριανού Μπίρη , 1961

28.-Il Restauro Delle Construzioni in Muratura / Problemi Metodologici e Tecniche di Consolidamento , 3 Corso ASSIRCCO Paolo Marconi , 1980

29.-International Course on Structural Consolidation of Ancient Buildings Leuven , Belgium , 1986

30.-Restauration et Reutilisation des Monuments Anciens , Techniques Contemporaines , Georges Duval , Mardaga 

31.-Το Χρονικό των Σεισμών της Ελλάδας, Π. Σπυρόπουλος , εκδ. Δωδώνη 1998 .

32.-Οι Σεισμοί της Ελλάδας, Β. Παπαζάχου, Κ. Παπαζάχου.

33.-Αtlas of Isoseismal Maps ofr strong shallow earthuqakes in Greece nad surrounding area (426BC-1995), Papazachos B.C., Papaioannou Ch.A., Papazachos C.B., Savvaidis A.S. 

34.-Αποκατάσταση τριών διατηρητέων μνημείων ιδιοκτησίας ΥΠ.ΠΟ. , Ευαγγελία Βαρουτά-Φλώρου , Τεχνική Περιοδική Έκθεση ΥΠ.ΠΟ. , Αθήνα 1984

35.-Περί των Μνημείων της Νεώτερης Ελλάδας , Ευαγγελία Βαρουτά-Φλώρου , Πρακτικά Συνεδρίου “ο Όλυμπος στους αιώνες” , Ελασσόνα 1996

Read Full Post »

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΡΟΥ – ΣΤΕΡΕΩΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Πρόκειται για συγκρότημα με μονώροφα κτίσματα με φέροντα οργανισμό από Λιθοδομή κατά την κατακόρυφη έννοια.

Οι δόμοι είναι κατά το πλείστον πλακοειδείς, σχιστολιθικής προέλευσης, (τοπικός σχιστόλιθος), σχετικά χαμηλής αντοχής και με μεγάλη ανομοιογένεια ως προς το μέγεθος των δόμων και την δόμηση.

Το συνδετικό κονίαμα, από το οποίο απουσιάζει πλήρως η συγκολλητική ύλη, μακροσκοπικά εμφανίζεται ως άμμος θαλάσσης με κόκκους ασβέστη και μικρούς φυσικούς (όχι θραυστούς) χάλικες θαλάσσης, ενώ το επίχρισμα, όπου δεν έχει αποσαθρωθεί από την εγκατάλειψη και την ανερχόμενη υγρασία, εμφανίζεται αρκετά συνεκτικό (τρίβεται μετά από ισχυρή πίεση μεταξύ των δακτύλων) και πλούσιο σε υλικά όπως χαλαζίας (προερχόμενος πιθανότατα από τους τοπικούς γρανίτες), ψιλή ψηφίδα και ενδεχόμενα θηραϊκή γη και ασβέστη.

Κατά την οριζόντια έννοια υπάρχει στην οροφή η τυπική Κυκλαδίτικη πλάκα από ξύλινες πατοδοκούς, καλαμωτή με φύκια, χώμα και μικρούς λίθους χαλικοειδούς μορφής. Η πλάκα αυτή έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο τμήμα του κεντρικού κτιρίου από μεταγενέστερη πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος, που έχει αποσαθρωθεί σε μεγάλο βαθμό, τόσο ως προς το σκυρόδεμα, όσο και ως προς τον οπλισμό.

Το κτίριο φέρει μέτριας σοβαρότητας ρηγματώσεις σε μερικά από τα υπέρθυρα, καθώς και αποκολλήσεις μερικών τοίχων από τους εγκάρσιούς τους.

Όσον αφορά στην θεμελίωση, λόγω μη ύπαρξης διερευνητικών τομών εδάφους, δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε το βάθος και το εύρος των θεμελίων, ούτε τα υλικά δομής, συμπεραίνουμε ωστόσο την ύπαρξη υδροφόρου ορίζοντα, λόγω της ύπαρξης της θάλασσας πολύ πλησίον του κτιρίου, και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι κατά τα τελευταία έτη έχουν γίνει υπεραντλήσεις, με αποτέλεσμα τα αντλούμενα ύδατα να είναι υφάλμυρα. Από τους γεωλογικούς χάρτες ωστόσο προκύπτει ότι το κτίριο εδράζεται σε σχιστόλιθο, μάλλον διαβρωμένο-αποσαθρωμένο λόγω του υψηλού υδροφόρου ορίζοντα.             

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΕΙΣΜΩΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΝΗΣΟΥ ΠΑΡΟΥ

 

 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ	ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ	ΠΛΗΓΕΙΣΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ	ΡΙΧΤΕΡ
Δεκέμβριος 1733	Σίφνος	Σίφνος, Πάρος *	6.4
Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1866	Σαντορίνη (Θήρα)	Σαντορίνη	6.2
11 Μαΐου 1891	Κύθνος	Κύθνος,  τα γύρω Κυκλαδίτικα νησιά	6.3
4 Απριλίου 1911	Σαντορίνη (Θήρα)	Σαντορίνη, Μεσσηνία, Νάξος	7.1
25 Οκτωβρίου 1919	Σαντορίνη (Θήρα)	Σαντορίνη, Κυκλάδες	6.1
15 Νοεμβρίου 1920	Σαντορίνη (Θήρα)	Σαντορίνη, Νάξος	6.0
18 Μαρτίου 1935	Σαντορίνη (Θήρα)	Σαντορίνη, Κυκλάδες	6.4
9 Ιουλίου 1956	Αμοργός	Αμοργός, Σαντορίνη, Ίος, Νάξος,Πάρος **,  Πάτμος κλπ.	7.5
19 Δεκεμβρίου 1981	Β. Αιγαίο	Λέσβος, Σκύρος	7.2

 

 

* Με τον σεισμό αυτό πέσανε οι θόλοι και τα καμπαναριά της Εκατονταπυλιανής και γκρεμίστηκαν πολλά σπίτια.

 

** Έγιναν ζημιές στην Παροικιά και στη Νάουσα.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Με βάση όλα τα παραπάνω για τη στερέωση του φέροντα οργανισμού, την προστασία από εξωγενείς παράγοντες και την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του κτιρίου, προτείνονται τα ακόλουθα :

α) Αποκατάσταση της συνάφειας των στοιχειακών πεδίων (δόμων) της λιθοδομής, για τη δημιουργία ενός ισχυρού και μονολιθικού κατά το δυνατόν στοιχείου μέσω νέου ισχυρού συνδετικού κονιάματος, νέου υδραυλικού επιχρίσματος, συρραφής των αποκολληθέντων τοίχων με ενέματα και κλειδιά συρραφής, καθώς και καθολικών ενεμάτων για ομογενοποίηση.

β) Κατασκευή οριζόντιων στεγανών διαφραγμάτων.

γ) Ενίσχυση της θεμελίωσης με ταυτόχρονη εξυγίανση του φυσικού εδάφους και στεγάνωση από τις υπάρχουσες υγρασίες.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ θα γίνουν οι ακόλουθες εργασίες :

1^ον) Καλός καθαρισμός των σαθρών κονιαμάτων και βαθύ αρμολόγημα – σφράγισμα των αρμών της λιθοδομής με κονίαμα από μίγμα τσιμέντου, λεπτόκκοκης άμμου, ασβέστη, θηραϊκής γης, ενισχυτικού προσφύσεως και στεγανωτικού μάζης. Κατά την φάση της Αποκατάστασης του Κτιρίου, ο Ανάδοχος υποχρεούται να προβεί σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους, σε συνεννόηση και με την επίβλεψη, για την επιλογή της καταλληλότερης σύνθεσης κονιάματος (εργαστηριακοί έλεγχοι – επιτόπου δοκιμές κλπ.). Το αρμολόγημα θα γίνει πατητό με επανειλημμένη πίεση σε ύφυγρη επιφάνεια. Τα υλικά θα είναι απολύτως καθαρά από γαιώδεις προσμίξεις. Κατά την διάρκεια της εργασίας θα τοποθετούνται σωληνίσκοι σε κατάλληλες θέσεις για την εφαρμογή των ενεμάτων. Ο καθαρισμός των παλαιών κονιαμάτων θα γίνει σε μεγάλο βάθος μεταξύ των αρμών έτσι ώστε να αφαιρεθούν όλα τα σαθρά και μη συνεκτικά κονιάματα, με εργαλεία χειρός, π.χ. ματσακόνια, (απαγορευομένης της χρήσης παντός μηχανοκίνητου εργαλείου), αεροβολή και υδροβολή.

2^ον) Επίχριση όλων των επιφανειών, (μετά από επιμελημένη καθαίρεση των παλαιών επιχρισμάτων και κονιαμάτων, απόξεση με συρματόβουρτσα των αποκαλυπτομένων λίθων και αρμολόγηση-σφράγιση των αρμών), με υδραυλικές κονίες ενισχυμένες με ίνες πολυπροπυλενίου (υλικό απόλυτα συμβατό με τον σχιστόλιθο), και προσθήκη στεγανωτικού μάζης Aquella, έτσι ώστε να αποφευχθεί, κατά το δυνατόν, το φαινόμενο της ανερχόμενης υγρασίας.

H κονία θα είναι ποιότητας τουλάχιστον Μ15Ν/mm2. Κατά την φάση της Αποκατάστασης του Κτιρίου, ο Ανάδοχος υποχρεούται να προβεί σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους, σε συνεννόηση και με την Επίβλεψη, για την επιλογή της καταλληλότερης σύνθεσης, (εργαστηριακοί έλεγχοι – επιτόπου δοκιμές κλπ.).

3^ον) Λιθοσυρραφές που θα πραγματοποιηθούν με την κατασκευή κλειδιών συρραφής σε απόσταση μεταξύ τους της τάξεως των 45εκ. Τα κλειδιά θα είναι κατά προτίμηση λίθινα, από υγιές, ασβεστολιθικό, κατά προτίμηση, πέτρωμα, ικανών διαστάσεων και θα μπουν σε φωλιές που θα ανοιχθούν στους τοίχους εκατέρωθεν των ρωγμών  και των αποκολλήσεων, κατά προτίμηση σε θέσεις όπου οι λίθοι είναι μικροί ή αποσαθρωμένοι. Τα κενά θα γεμιστούν με κονία σταθερού όγκου ή ασβεστοτσιμεντοκονίαμα με πρόσμικτο για την μη συρρίκνωση. Σε περίπτωση που είναι αδύνατη από κατασκευαστική άποψη η χρήση λίθινων κλειδιών, η συρραφή θα γίνεται με την έγχυση κονίας σταθερού όγκου στην θέση των φωλεών.

4^ον) Εφαρμογή ενεμάτων υπό πίεση που θα γίνουν :

α) στις θέσεις των ρηγματώσεων και αποκολλήσεων,

β) στην ανωδομή σε ρομβοειδή κάνναβο 50Χ50 εκ. και από τις δύο παρειές της λιθοδομής (καθολικά ενέματα),

γ) στην υπάρχουσα θεμελίωση από λιθοδομή και σε λωρίδα ύψους μέχρι 1.00m από το δάπεδο με προσθήκη μπεντονίτη για την αποφυγή του φαινομένου της ανερχόμενης υγρασίας.

Κατά την φάση της Αποκατάστασης του Κτιρίου, ο Ανάδοχος υποχρεούται να προβεί σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους, σε συνεννόηση και με την επίβλεψη, για την επιλογή της καταλληλότερης σύνθεσης, (εργαστηριακοί έλεγχοι – επιτόπου δοκιμές, κλπ.).

5^ον) Κατασκευή περιμετρικών οριζόντιων διαφραγμάτων :

α) σενάζ από οπλισμένο σκυρόδεμα ποιότητας C16/20, όπου θα χρησιμοποιηθούν ειδικά πρόσμικτα για την αποφυγή διαβρώσεων λόγω ενανθράκωσης.

Το σενάζ θα είναι πλάτους ίσου με το πλάτος της λιθοδομής και ύψους τουλάχιστον 20εκ. και θα οπλισθεί με διαμήκη οπλισμό 8Φ14, ποιότητας χάλυβα S400 (StΙΙΙ) και τσέρκια & άγκιστρα Φ8/10. Για την καλύτερη συνάφεια λιθοδομής – σκυροδέματος, θα αφαιρεθούν στη στέψη της λιθοδομής οι μικρές πέτρες, θα δημιουργηθεί τρόπον τινά σκάφη, και θα καθαρισθούν καλά  τα σαθρά κονιάματα με εργαλεία χειρός, αεροβολή και υδροβολή, έτσι ώστε το σκυρόδεμα να βυζάξει πάνω στις πέτρες. Η σκυροδέτηση θα γίνει μετά από καλή διαβροχή, ενώ διαβροχή με κατάλληλο νερό (όχι αλμυρό) θα γίνει και επί 7 τουλάχιστον ημέρες μετά την σκυροδέτηση. Κατά τα λοιπά θα ισχύουν οι Προδιαγραφές για έργα από σκυρόδεμα.

β) από τις ξύλινες δοκούς του δώματος από καστανιά πελεκητή, που θα παίξουν τον ρόλο ελκυστήρα των εγκάρσιων τοίχων και σε συνδυασμό με το ξύλινο δάπεδο θα διαδραματίσουν και τον ρόλο διαφράγματος. Για τον λόγο αυτό οι τάβλες θα πρέπει, ει δυνατόν, να είναι μονοκόμματες σε όλο το μήκος τους. Οι δοκοί θα εδράζονται στο σενάζ και θα ακινητοποιούνται πάνω σε αυτό, όσο είναι εφικτό και επιτρεπτό, μέσω ανοξείδωτων τζινετιών αγκυρωμένων στο μπετόν. Οι εδράσεις των δοκών θα προστατεύονται από την υγρασία με επάλειψη με ασφαλτικό γαλάκτωμα και επικάλυψη με ασφαλτόπανο ή ασφαλτική μεμβράνη.

Πριν από την τοποθέτηση, όλη η ξυλεία θα επαλειφθεί σε δύο στρώσεις με εντομοντόνο – μυκητοκτόνο, καθώς και ειδικό αντιπυρικό υγρό. Τα υλικά θα είναι τέτοια ώστε, αφενός να μην προκαλείται φθορά στα μεταλλικά στοιχεία της κατασκευής και αφετέρου να έχουν την ικανότητα να εισχωρούν σε βάθος σε ξηρό αλλά και υγρό ξύλο. Στη συνέχεια η ξυλεία θα περαστεί με μίνιο σε 2 στρώσεις και θα ελαιοχρωματισθεί σύμφωνα με τις οδηγίες της Επίβλεψης.

Ρόλο ελκυστήρα θα παίξουν και οι πατοδοκοί του πατώματος με το αντίστοιχο ξύλινο δάπεδο.

6^ον) Ενίσχυση της θεμελίωσης με περιμετρικό μανδύα από λιθόδεμα :

Στα πλαίσια αποκατάστασης και ενίσχυσης της θεμελίωσης θα κατασκευασθεί περιμετρικός αμφίπλευρος μανδύας από λιθόδεμα. Εάν κατά την αποκατάσταση προκύψει κατασκευαστική αδυναμία, ο μανδύας θα κατασκευασθεί μόνο από την εξωτερική πλευρά.

Κατασκευαστικά, η εργασία αυτή θα υλοποιηθεί για λόγους ασφαλείας με  τμηματική εκσκαφή και στην συνέχεια σκυροδέτηση τάφρου παραθεμελίωσης ελάχιστου πλάτους 30εκ. που θα ανοιχθεί εν επαφή με την υπάρχουσα πέτρινη θεμελίωση και μέχρι την στάθμη έδρασής της. Πριν από την σκυροδέτηση, θα γίνεται καλός καθαρισμός των αρμών της παλαιάς θεμελίωσης και εφαρμογή ενεμάτων (σύμφωνα με τα προπεριγραφέντα στο 4). Η σύνδεση θεμελίωσης και παραθεμελίωσης θα γίνεται μέσω λίθινων κλειδιών που θα εγκιβωτίζονται στο λιθόδεμα, αφού σφηνωθούν καλά μέσα σε φωλεές που θα διανοιχθούν στην παλαιά λιθοδομή με την αφαίρεση των χαλαρών και μικρών λίθων. Ο εγκιβωτισμός θα γίνεται με την χρήση κονιών σταθερού όγκου. Για το λιθόδεμα, αλλά και τα κλειδιά, θα χρησιμοποιηθούν μεγάλοι και υγιείς λίθοι υψηλής αντοχής, ασβεστολιθικής κατά προτίμηση προέλευσης, ενώ θα χρησιμοποιηθεί τσιμέντο ταχείας πήξεως και μπεντονίτης για λόγους καλύτερης στεγανοποίησης. Σημειωτέον ότι οι λίθοι θα τοποθετηθούν, κατά το δυνατόν, κτιστοί και όχι ατάκτως ερριμένοι. Τέλος, το θεμέλιο θα επενδυθεί με γεωύφασμα, αφού γίνει τσιμεντοκονία εξομάλυνσης πάχους 2cm με στεγανωτικό μάζης. Ταυτόχρονα με την ενίσχυση της θεμελίωσης, εάν είναι εφικτό από τις επιτόπου συνθήκες, θα γίνει και αποστραγγιστική τάφρος με ημιδιάτρητους σωλήνες πολυαιθυλενίου Φ100 και χαλικοπλήρωση, (βλέπε σχετικό άρθρο & κατασκευαστική λεπτομέρεια).    

Με την προτεινόμενη διάταξη αυξάνονται τα πέλματα των θεμελίων και συνδέονται μεταξύ τους όλα τα ανομοιογενή στοιχεία που αποτελούν τη θεμελίωση.

Σημειώνεται εδώ ότι επιλέγεται η μέθοδος του λιθοδέματος και όχι του οπλισμένου σκυροδέματος, όπως είθισται, για την αποφυγή μελλοντικών διαβρώσεων του σιδηροπλισμού του Ο.Σ., λόγω της ύπαρξης υδροφόρου ορίζοντα.

7^ον) Αντιμετώπιση Aνερχόμενης Υγρασίας

Εκτός από τα Ενέματα της Θεμελίωσης και την χρήση Μπεντονίτη για την αντιμετώπιση της ανερχόμενης υγρασίας, που είναι πολύ έντονη, καθώς και την χρήση σε όλες τις κονίες στεγανωτικού υλικού και ινών πολυπροπυλενίου, θα γίνει επίσης διάνοιξη μικρών οπών στην λιθοδομή διαμέτρου της τάξεως της 1 ίντσας και σε λωρίδα ύψους μέχρι 0.80μ. από την στάθμη των εξωτερικών δαπέδων και σε κάνναβο 0.50μ. Οι οπές, που θα είναι λοξές προς τα κάτω, θα διανοιχθούν με περιστροφικό τρυπάνι μετά την εφαρμογή των ενεμάτων για την αποφυγή καταρρεύσεων της λιθοδομής. Μέσα στις οπές θα τοποθετηθεί πλαστική σωλήνα διάτρητη, τα άκρα της οποίας θα καλυφθούν με σίτα μικρής βροχίδας για να εμποδιστεί η είσοδος ακαθαρσιών και εντόμων.

Εξάλλου, για τον εμποδισμό ανόδου της υγρασίας, θα γίνουν και οι ακόλουθες εργασίες :

-εξυγίανση του εδάφους στο εσωτερικό του κτιρίου πριν από την τοποθέτηση του πατώματος. Η στρώση εξυγίανσης, ελάχιστου συνολικού πάχους 25cm, θα πραγματοποιηθεί με κροκάλες, χαλίκι και 3Α στην κατάλληλη σύνθεση ώστε να καλυφθούν τα μεταξύ τους κενά και θα συμπιεσθεί καλά με μηχανικό τρόπο.

-τοποθέτηση φύλλου πολυαιθυλενίου πάχους 2mm 

-σκυροδέτηση ελαφρά οπλισμένου μπετόν με δύο πλέγματα Τ196 (άνω-κάτω).

-τοποθέτηση κατά σειρά γεωυφάσματος ή στεγανωτικής μεμβράνης, συμπαγών θερμομονωτικών πλακών από πετροβάμβακα, πάχους 5εκ., φύλλου πολυαιθυλενίου πάχους τουλάχιστον 2mm, περλιτομπετόν και γεωυφάσματος.

8^ον) Αποκατάσταση πατώματος

Το πάτωμα θα είναι από ξύλινες δοκούς από ξυλεία καστανιάς, πελεκητές ή πριονιστές, που θα εδρασθούν, ανά 0.50μ περίπου, μέσω ξύλινων στρωτήρων (τάκων αλφαδιάσματος) στις φωλιές των παλαιών πατοδοκών, που θα διαμορφωθούν κατάλληλα. Στην συνέχεια, οι φωλεές θα πληρωθούν με κονία σταθερού όγκου. Για λόγους μεγαλύτερης προστασίας, οι εδράσεις των πατόξυλων  θα επαλειφθούν, όπως και στις δοκούς του δώματος, με στεγανωτικό υλικό και θα περιτυλιχθούν με γεωύφασμα ή άλλη στεγανωτική μεμβράνη. Οι δοκοί θα έχουν διατομές ίδιες με αυτές του δώματος. Πάνω στις ξύλινες δοκούς θα τοποθετηθεί σανίδωμα διαστάσεων 0.10Χ0.025 και στην συνέχεια ξύλινο σοβατεπί. Όπου υπάρχει πρόβλημα αλφαδιάσματος, αυτό θα αντιμετωπίζεται με ελαφρό πλάνισμα ή με ξύλινες σφήνες ή παρεμβύσματα.

9^ον) Αποκατάσταση Δώματος :

Κατ’ αρχήν, πάνω στο περιμετρικό σενάζ θα τοποθετηθούν ξύλινες δοκοί πελεκητές από καστανιά διαστάσεων όπως στο σχέδιο “οροφής ισογείου”, που θα πλανισθούν ελαφρά στα σημεία έδρασης στο σενάζ έτσι ώστε να εδράζονται πλήρως καθ’ όλο το μήκος και πλάτος έδρασης. Οι δοκοί θα περιτυλιχθούν με ασφαλτόπανο στην περιοχή έδρασης τους πάνω στο σκυρόδεμα και θα ακινητοποιηθούν στη θέση τους μέσω βιδώματος με ανοξείδωτες βίδες Μ12 πάνω σε πλευρικά ανοξείδωτα ελάσματα ή αγκύρια εγκιβωτισμένα στο σκυρόδεμα του διαζώματος.

Πάνω στις πελεκητές ξύλινες δοκούς από καστανιά, που θα πλανιστούν ελαφρά στα σημεία έδρασης στο σενάζ έτσι ώστε να εδράζονται πλήρως καθ’ όλο το μήκος και πλάτος έδρασης, θα τοποθετηθεί σανίδωμα διαστάσεων 0.10Χ0.025. Το σανίδωμα  θα επαλειφθεί με ασφαλτικό γαλάκτωμα, επάνω στο οποίο θα διαστρωθεί ασφαλτόπανο με βάση ελαστομερή και άσφαλτο βάρους 4kg/m² με εσωτερικό οπλισμό πλαστικό φύλλο 100gr/m².

Το ασφαλτόπανο θα καρφωθεί στο σανίδωμα με ειδικά πλατυκέφαλα ανοξείδωτα καρφιά, ενώ στις ενώσεις θα γίνεται αλληλοκάλυψη τουλάχιστον 10εκ και συγκόλληση με θερμή ασφαλτόκολλα και φλόγιστρο. Για την αποφυγή μικροδιαρροών μελλοντικά, τα κεφάλια των καρφιών θα καλύπτονται με ασφαλτική μαστίχα. Στην συνέχεια, θα τοποθετηθούν συμπαγείς πλάκες θερμομονωτικού υλικού  πάχους 5εκ., κατά προτίμηση, πετροβάμβακα. Μετά, φιλμ πολυαιθυλενίου πάχους 2ΜΜ, εν συνεχεία κυψελωτό κονιόδεμα από διογκωμένο περλίτη ελάχιστου πάχους 6cm, για θερμομόνωση και δημιουργία ρύσεων, τσιμεντοκονία ινοπλισμένη (με ίνες πολυπροπυλενίου) πάχους 3cm και ασφαλτόπανο βάρους 4kg/ m² με εσωτερικό πλαστικό φύλλο 100gr/ m² και ψηφίδα στο επάνω μέρος. Για να μην γλείφουν τα νερά πάνω στους τοίχους θα κατασκευασθούν, περιμετρικά των δωμάτων, λούκια από τσιμεντοκονία ενισχυμένη με ίνες πολυπροπυλενίου.                                         

Τα ασφαλτόπανα θα παρουσιάζουν δυνατότητα έκτασης μέχρι και 300%, θα τοποθετηθούν δε αφού προηγηθεί αστάρωμα με ασφαλτικό γαλάκτωμα (400gr/m²).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ :

Προκειμένου μελλοντικά να μην εμφανισθούν στα κτίρια βλάβες από κρούση (φαινόμενο κριού), λόγω δυναμικών καταπονήσεων, θα τοποθετηθεί μονωτικό υλικό, π.χ. φελιζόλ, στην επαφή παλαιού κτιρίου και νέων κτισμάτων. 

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

– Κατευθυντήριες Προδιαγραφές και Οδηγίες για Επισκευές κτηρίων με Βλάβες από Σεισμό, ΚΠΟΕΒΣ, ΥΔΕ, Θεσσαλονίκη 1978.

– Συστάσεις για τις Επισκευές κτηρίων Βλαμμένων από Σεισμό, ΕΜΠ, Αθήνα 1978.

– Σχέδιο Κανονισμού για τον Υπολογισμό Κτηρίων από Τοιχοποιία, Ερευνητικό Πρόγραμμα στο Εργαστήριο Οπλισμένου Σκυροδέματος ΕΜΠ για το ΥΠΕΧΩΔΕ, 1983.

– Το Χρονικό των Σεισμών της Ελλάδας, Π. Σπυρόπουλος , εκδ. Δωδώνη 1998 .

– Οι Σεισμοί της Ελλάδας, Β. Παπαζάχου, Κ. Παπαζάχου.

– Αtlas of Isoseismal Maps ofr strong shallow earthuqakes in Greece nad surrounding area (426BC-1995), Papazachos B.C., Papaioannou Ch.A., Papazachos C.B., Savvaidis A.S.

Read Full Post »

ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΕΡΕΩΣΗΣ/ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΩΖΟΝΤΟΣ

Ο Ιερός Ναός Αγίου Σώζοντος βρίσκεται στον Ορχομενό Βοιωτίας, χρονολογείται στον 11^ο αιώνα και προστατεύεται από το Νόμο 5351/ 1932 “Περί Αρχαιοτήτων”. Πρόκειται για μικρό αλλά σημαντικό τρίκογχο μονόκλιτο ναό κατάγραφο με τρούλο τύπου pumpkin dome, τυπική κωνσταντινουπολίτικη δομή, που απαντάται μόνο στον Αγ. Σώζοντα. Ως οικοδομικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί πωρόλιθος, ασβεστόλιθος μάρμαρο και αρχαία μέλη σε δεύτερη χρήση (spolia).

Βασικοί στόχοι της μελέτης αποκατάστασης ήταν η άρση αιτίων πρόκλησης βλαβών-φθορών, η μορφολογική-αισθητική-λειτουργική αποκατάσταση & ανάδειξη  αρχαιολογικής αξίας του.

Με βάση τα συμπεράσματα από διερευνητικές τομές και γεωτρήσεις διαπιστώθηκε προβληματική θεμελίωση, (ανομοιογενή υλικά, μαλακό υπέδαφος, ανισοσταθμία), γεγονός που αιτιολογεί τις ρηγματώσεις του βόρειου ημιθόλιου, την αποκόλληση της ανατολικής κόγχης & την απόκλιση του τρούλου από την κατακόρυφο, που αποτελεί και την ιδιαιτερότητα του αντικειμένου.

Εν προκειμένω, η πρόκληση ήταν η εύρεση μεθόδου (εξετάσθηκαν συνολικά 5), ικανής για ενίσχυση θεμελίωσης & άρση επικινδυνότητας, τεχνικά ελάχιστης, μη επιβλαβούς για το μνημείο και τις υπεδάφιες αρχαιότητες, αναστρέψιμης  και συμβατής γενικότερα με τις Αρχές του Χάρτη της Βενετίας.

Η Αποκατάσταση περιλαμβάνει επίσης σφράγιση βαθιών ρηγματώσεων, καθαίρεση αποσαθρωμένων & νεωτερικών κονιαμάτων, βαθύ καθαρισμό/ αρμολόγημα με συμβατό κονίαμα, συντήρηση-αισθητική αποκατάσταση τοιχογραφιών, ευπρεπισμό περιβάλλοντα χώρου, κ.ά.

 

 

Read Full Post »

ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ «ΣΟΦΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ»

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ-ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ-ΣΤΕΡΕΩΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ & ΑΝΑΠΛΑΣΗ – ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟΥ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ& ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Έργο του Ernst Ziller (1887), με ενδιαφέροντα μορφολογικά στοιχεία & οροφογραφίες, το κτίριο αποτελεί αξιόλογο δείγμα της Εποχής του Ρομαντισμού. Είναι από τα τρία πρώτα σπίτια που κτίστηκαν στην πόλη της Καλλιθέας από την Οικοδομική Εταιρεία.

Εδώ κατοίκησαν η παιδαγωγός Αικατερίνη Λασκαρίδου, ιδρύτρια του Πρότυπου Ελληνικού Παρθεναγωγείου και οι κόρες της Ειρήνη Λασκαρίδου τυφλολόγος-ιδρύτρια του “Οίκου Τυφλών” & Σοφία Λασκαρίδου, ζωγράφος, γνωστή από τον άτυχο έρωτά της με τον Περικλή Γιαννόπουλο και πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή το 1903 στο ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, σημερινή ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, με μεσολάβηση του Βασιλιά Γεωργίου Α΄. 

Το κτίριο έχει αξία ως αντικείμενο αναφοράς της ιστορίας της αρχιτεκτονικής και από τα ελάχιστα σήμερα σωζόμενα έργα του Τσίλλερ στην Καλλιθέα, αξία παλαιότητας, ως αδιάψευστος μάρτυρας της φθοράς του χρόνου & ως μαρτυρία της οικοδομικής και τεχνολογίας της εποχής του, αλλά και αξία ως σημείο αναφοράς της πόλης & μάρτυρας της κοινωνικής της ζωής. 

Κατά την πρόσφατη συντήρηση & αποκατάσταση, που έγινε μετά την απαραίτητη ιστορική έρευνα, με βάση τις Διεθνείς Αναστηλωτικές Αρχές[1], στο πλαίσιο μιας «ολοκληρωμένης και ενεργούς Προστασίας» (integrated conservation), Εσωτερικοί & Περιβάλλων χώρος διαμορφώθηκαν για εξυπηρέτηση πολλαπλών Πολιτιστικών χρήσεων, (ομιλίες, περιοδικές εκθέσεις, κλπ.), Πινακοθήκης, (σύμφωνα με τη διαθήκη της πάλαι ποτέ ιδιοκτήτριας), Μουσείου Σοφίας Λασκαρίδου, Εργαστηρίου ζωγραφικής, κ.ά.

Αναλυτικότερα, Μελέτη και Εργασίες έγιναν με βάση τις πιο κάτω αρχές:

– ΧΑΡΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΑΡΘΡΟ 4: Διάσωση του μνημείου τόσο σαν έργου τέχνης, όσο και σαν ιστορικής μαρτυρίας

– ΧΑΡΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΑΡΘΡΟ 9: Σεβασμός ιστορικών και αισθητικών αξιών 

– ΧΑΡΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΑΡΘΡΟ 8: Διατήρηση αρχικής υπόστασης και αυθεντικότητας 

– ΧΑΡΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΑΡΘΡΟ 10: Χρήση κατά το δυνατό παραδοσιακών υλικών και τρόπων δομής

-ΧΑΡΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΑΡΘΡΟ 11: Σεβασμός φάσεων μνημείου

-Επιστημονικοί κανόνες & συστάσεις UNESCO, όσον αφορά στην Ανασκαπτική έρευνα.

Το μνημείο αποκαταστάθηκε με φροντίδα και δαπάνη του ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ, με βάση τη μελέτη αποκατάστασης & στερέωσης που συντάχθηκε από την Πολιτικό Μηχανικό ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΑΡΟΥΤΑ – ΦΛΩΡΟΥ, με Μεταπτυχιακό στη «Συντήρηση-Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων & Συνόλων», (ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ε.Μ.Π./ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΗΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ).

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

 

 

 

 

 

 

---

[1] Χάρτης Βενετίας, Διακήρυξη Άμστερνταμ, Σύμβαση Γρανάδας,  εμπλουτισμένες Αρχές του Χάρτη της Βενετίας, που έχουν συνταχθεί με βάση τις συνθήκες Αναστήλωσης των μνημείων της Ακρόπολης (Χ. Μπούρας), κλπ.

Read Full Post »

ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ Ή ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Οι κύριες όψεις παρουσιάζουν στοιχεία νεομπαρόκ με νεομανιεριστική διάθεση. χαρακτηρίζονται από συμμετρία, με κύριους και δευτερεύοντες άξονες, και οριζόντιο διαχωρισμό, σε “βάση – κορμό – στέψη”, με διαφοροποίηση υλικών και μορφής ανοιγμάτων: πέτρα ανεπίχριστη στη βάση, εναλλαγή λείου – άγριου σοβά σε κορμό και στέψη και ανοίγματα τοξωτά, τριγωνικά και ορθογωνικά. Απλοποίηση/ γεωμετρικοποίηση διάκοσμου όψεων, χρήση σκούρων τόνων: βαθυκόκκινο, καφέ, μπεζ, φαιό/ διαφοροποίηση με χρήση λείου-άγριου σοβά. Στην ανώτερη ζώνη του κορμού προσπάθεια  συγκερασμού νεοβυζαντινών & νεογοτθικών στοιχείων σε μορφολογία Art Nouveau. Ιδιόμορφο περιμετρικό γείσο με μικρές αετωματικές απολήξεις & προεξέχουσα επιχρισμένη ταινία

Kατά το Μάνο Μπίρη το μνημείο αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα κτιρίων της εποχής του και από τα ελάχιστα εναπομείναντα αθηναϊκά μνημεία της περιόδου μετά το 1920 που εκπροσωπούν έναν εκλεκτικιστικό αφαιρετισμό με απόηχους της αρχιτεκτονικής του Art Nouveau και του Νεοεμπειρισμού (ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 1875-1925, σ.147

 Απλοποίηση/ γεωμετρικοποίηση διάκοσμου όψεων, χρήση σκούρων τόνων: βαθυκόκκινο, καφέ, μπεζ, φαιό/ διαφοροποίηση με χρήση λείου-άγριου σοβά. Στην ανώτερη ζώνη του κορμού προσπάθεια  συγκερασμού νεοβυζαντινών & νεογοτθικών στοιχείων σε μορφολογία Art Nouveau. Ιδιόμορφο περιμετρικό γείσο με μικρές αετωματικές απολήξεις & προεξέχουσα επιχρισμένη ταινία

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ Αξία ιστορική/ αισθητική, αξία ως μαρτυρία οικοδομικής και δείγμα δομοστατικής, αξία ως μοναδικό ίσως αρχιτεκτόνημα του είδους του & το μόνο σωζόμενο έργο του Αριστομένη Βάλβη στην Αθήνα/ αξία ως μάρτυρας της κοινωνικής ζωής και σημείο αναφοράς της πόλης της Καλλιθέας

ΕΔΑΦΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ Συνεκτική ασβεστόμαργα με μιλλιμετρικές ψηφίδες και ενστρώσεις μαργαϊκών ασβεστολίθων με συμπεριφορά ημιβραχώδη ως βραχώδη ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ -ΙΣΌΓΕΙΟ & Α΄: Αργολιθοδομή ασβεστολιθική (Κατηγορία β/ DIN1023) πάχους 60εκ./ πωρόλιθος στη συμβολή τοίχων -Β όροφος: πλίνθοι συμπαγείς  -Γ (δώμα): πλινθοδομή διάτρητη & συμπαγής/ τσατμάς -Πατώματα από ξύλινες πατοδοκούς/ σιδηροδοκούς με σχιστόπλακα/ Ο.Σ. ΒΛΑΒΕΣ – ΦΘΟΡΕΣ Αποκολλήσεις/ Ρηγματώσεις/ Τοπικές Αποδιοργανώσεις Τοιχοποιιών/ Αποσάθρωση Κονιαμάτων-Επιχρισμάτων-δομικής ξυλείας-σιδηρου/ Ενανθράκωση ΑΙΤΙΑ Μη Επιμελημένη Κατασκευή/ Ελλιπής Διαζωματική Λειτουργία/ Σεισμοί/ Γήρανση δομικών υλικών/ Φθορά λόγω χρόνου/ Ανθρωπογενείς Δράσεις

ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Πλέον καταπονούμενες περιοχές Α) Θλίψη/ Εφελκυσμός: -βάση κτιρίου -οροφή Β΄ ορόφου από Ο.Σ. -ανώφλια/ κατώφλια (πλινθοδομή διάτρητη) -σοφίτα Β) Διάτμηση (από θλίψη & εφελκυσμό)   -βάση κτιρίου -σοφίτα -κέντρο τοίχου επί Μεταμορφώσεως κάτω από σοφίτα στη στάθμη πατώματος  (ελλιπής διαφραγματική λειτουργία)

ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ -Χώροι υποδοχής & αναμονής             -Χώροι Διοίκησης/ Καθηγητών/ Προσωπικού -Αίθουσες Διδασκαλίας -Αίθουσα Συναυλιών -Φουαγιέ/ Χώρος   μόνιμων   ή  περιοδικών   εκθέσεων   μουσικού  περιεχομένου -Χώρος μικρής βιβλιοθήκης & οπτικοακουστικών μέσων για ενημέρωση γύρω από τη μουσική μέσω βιβλίων, κασετόφωνων, CD, DVD, βίντεο, κλπ. -Κυλικείο με δυνατότητα ανεξάρτητης λειτουργίας αναψυκτηρίου στην αίθουσα αναμονής & στον αύλειο χώρο για μερική κάλυψη των δαπανών του Ωδείου -Χώροι υγιεινής, Αποθήκες

  
ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

•Μορφολογική αποκατάσταση κτιρίου/ χρωματισμός σύμφωνα με γραφική αναπαράσταση/ χρωματική μελέτη (βάσει Αρχείου Αριστομένη Βάλβη) •Διαμόρφωση αύλειου χώρου μνημείου για εξυπηρέτηση νέας χρήσης •Ανάπλαση εγγύς πάρκου/ Δημιουργία συστήματος πεζόδρομων  •Εκσυγχρονισμός Η.Μ. εγκαταστάσεων/ Κατασκευή κλίμακας κινδύνου •Ειδικές εγκαταστάσεις για ΑΜΕΑ (ράμπα, υδραυλικός ανελκυστήρας, WC) •Εξυγίανση υπεδάφους/ αντιμετώπιση ανερχόμενης υγρασίας •Αποκατάσταση/ Ενίσχυση Λιθοδομών & Πλινθοδομών (Σφράγιση ρηγματώσεων, Βαθύ αρμολόγημα, Επίχριση με υδραυλική κονία με ίνες πολυπροπυλενίου & Τοπική ενίσχυση ανωφλίων με πλέγμα λόγω υψηλών τιμών εφελκυσμού) •Αποκατάσταση/ Ενίσχυση στοιχείων Ο.Σ. με επισκευαστικές κονίες & ανθρακονήματα/ προσθήκη αναστολέων διάβρωσης •Εξυγίανση Σιδηροδοκών/ σαθρής Ξυλείας πρεκιών/ πατωμάτων/ στέγης •Εξασφάλιση Διαφραγματικής λειτουργίας με Σενάζ στη στέψη του κτιρίου & εγκάρσιες ξύλινες δοκίδες & Κ.Π.Θ. στις υπόλοιπες στάθμες •Ενίσχυση κόμβων ζευκτών με ελάσματα/ ακαμπτοποίηση στέγης στο σενάζ

Read Full Post »